Nieuwe website

Vanaf vandaag zijn mijn nieuwe blogposts – preken, artikelen en essays – te vinden op de pagina Blog van mijn nieuwe website.

Een open hart

Thema: Over het overstijgen van de natuurlijke ik-gerichtheid Bijbellezingen: Jeremia 1, 4-10 Lucas 4, 14-30 Preek Voorbij de eigen grenzen ‘Voordat ik je vormde in de moederschoot, had ik je al uitgekozen,’ zegt de Allerhoogste tegen de profeet Jeremia, ‘voordat jij de moederschoot verliet had ik je al aan mij gewijd, je een profeet voor alle volken gemaakt.’ Dat kunt U toch niet menen Here God, ik ben veel te jong om het woord te voeren, absoluut ongeschikt voor zoiets groots. Natuurlijk, zegt de Here God, ben je niet geschikt voor zo’n enorme taak, je gaat per slot van rekening Mijn woorden spreken en dat zijn niet de woorden van mensen. Je zult dus een hoop weerstand op je weg ontmoeten, maar wees niet bang, want Ik ben altijd bij je, zal je bijstaan, redden als het moet. Heb vertrouwen daarin, want met dat oervertrouwen ga jij je eigen grenzen overstijgen en worden jouw woorden één met mijn woorden. Je zult moeten vernietigen en afbreken, maar ook mogen bouwen en planten. Er is een hoop kwaad en ellende onder de mensen, omdat ze zo verschrikkelijk met zich zelf bezig zijn. Die ik-gerichtheid op het eigenbelang ga jij meedogenloos aan de kaak stellen en vervangen door samen weer een bloeiende geloofsgemeenschap te worden. Een levende gemeenschap, die het heil niet van zichzelf verwacht maar van Mij de Eeuwige, Allerhoogste God van hemel en aarde, waardoor het leven voor iedereen goed wordt en ook de weduwe, de wees en de vreemdeling weer grond onder de voeten krijgen, gedragen worden door de aarde, gaan leven met onbeschaamd oervertrouwen. Zes eeuwen later leest Jezus in de synagoge van Nazareth uit het profetenboek Jesaja. En dan volgt er een opmerkelijke passage waarin de evangelist Lucas vertelt wat er verder gebeurde. ‘Hij rolde de boekrol op, gaf hem terug aan de dienaar en ging weer zitten. De ogen van alle aanwezigen in de synagoge waren op hem gericht. En hij zei tegen hen …’ Apart eigenlijk hè, Jezus staat bij het voorlezen uit de Schriften, maar voor zijn uitleg van de Schrift, zijn eigen preek blijft hij niet staan, maar gaat weer zitten. Een onbenullig detail? Nee, toch niet. Wat dit beeld van een prediker die zijn preek zittend houdt in ieder geval bij mij oproept is iets van gezelligheid, tweerichtingsverkeer, een gesprek van hart tot hart. Jezus houdt zich hier trouwens wel aan een rabbijnse gewoonte. Een rabbijn mocht zich namelijk nooit boven zijn geloofsgemeenschap met zijn lichaamshouding verheffen. Als de gemeente zat bleef hij ook zitten, als zijn gehoor staande stond te luisteren naar wat hij te melden had, dan stond de rabbijn ook. Voor de lezing uit de Heilige Schrift was er natuurlijk een uitzondering, daar stond je bij, want het gaat hier natuurlijk wel om het Woord van God en de Eeuwige staat nu eenmaal ver boven ons allemaal. Het gesprek van hart tot hart daar gaat het om in de ontmoeting van Jezus met zijn stadsgenoten in de synagoge van Nazareth. Daarbij worden vele grenzen overschreden en vooral de grens van de natuurlijke ik-gerichtheid. Het gaat niet om mij lieve mensen, om mijn uitleg, om mij als spreker, om mij als inwoner van Nazareth of om Nazareth, nee het gaat om samen, om ons allemaal in de liefdevolle relatie met de Allerhoogste. Iedereen is daar even belangrijk en niemand kan hier op grond van wat dan ook rechten laten gelden of privileges opeisen. Oervertrouwen? Het loopt slecht af daar in Nazareth, Jezus ontkomt ternauwernood aan een lynchpartij, z’n stadsgenoten willen hem het liefst van de berg af gooien, vermoorden. Waarom? omdat ze wel privileges menen te hebben, het eigenbelang voorop stellen en goede sier denken te kunnen maken met deze nieuwe ster aan het rabbijnse firmament. Maar zo werkt het dus niet. Het idee van eigen volk eerst, die natuurlijke ik-gerichtheid moet in het geloof juist overstegen worden. Net als bij Jeremia is de Allerhoogste ook bij Jezus op dit spannende moment. Op het moment dat ze hem in de afgrond willen laten verdwijnen, keert hij zich om, loopt gewoon midden tussen hen door en vertrekt. Ze hebben geen macht over hem! Kennelijk is de kracht van samen, van het gesprek van hart tot hart, van de liefdevolle verbinding met de Eeuwige, met de ander, met de rechtelozen sterker dan de vernietigende kracht van het egocentrische eigenbelang. En dat is een hoopvol teken lijkt me zo, dat ook nu nog van kracht is. Iemand zei laatst tegen me, oervertrouwen? oervertrouwen … waar heb je het over? Mijn vertrouwen wordt steeds meer, nee eigenlijk alleen nog maar op de proef gesteld. Steeds meer, steeds sterker, het lijkt wel of alle grond onder mijn voeten aan het verdwijnen is. Ik heb er niet meer zoveel vertrouwen in dat het experiment aarde gaat lukken. Nu weer al die verhalen over het zika virus dat door muggen wordt verspreid en vanuit Zuid-Amerika de wereld over zal gaan. Om maar eens wat anders te noemen dan IS, oorlogen, vluchtelingenstromen enzovoort. Tja onze Chiel zit op dit moment ergens in de oerwouden van Uruguay, dus midden in de virushaard en dat baart ons best wel zorgen. En ja de problemen rond de godsdienstoorlogen stapelen zich maar op en worden haast onoplosbaar. Maar ja, dan hoor ik weer van Ds. Carel ter Linden wat beter nieuws. We hadden even contact over de zeven kruiswoorden waar hij hier in Gasselte op de komende Palmzondag samen met een bevriende pianiste uit Den Haag een voorstelling gaat verzorgen. Hij zei Jan, het schijnt dat maar in 2% van alle teksten in de Bijbel God als oorlogsgod verschijnt. In de rest openbaart de Allerhoogste zich als een liefdevol barmhartig God die begaan is met het lot van mensen en daar ook werkelijk wat aan doet. Nu wij nog hè Carel? Eh ja, daar draait het inderdaad allemaal om. Ik denk, dat als we nu over oervertrouwen spreken, dat het toch anders is dan pak weg een paar decennia geleden. Oervertrouwen is de eerste en diepste bewustzijnslaag die zich in elk mens ontwikkelt. Dat begint al in de baarmoeder en zet zich voort in het eerste levensjaar van het kind. En daarin draait het met name om de vraag: is de wereld veilig, kan ik er op vertrouwen dat ik krijg wat nodig is om te leven? En aangezien we nu eenmaal ons bestaan opbouwen midden in de strijd tussen goed en kwaad is de wereld, het leven nooit voor 100% veilig. En dan is het maar net de vraag wat geeft de doorslag: de angst voor de dood of het vertrouwen in de liefde en het leven. Meestal is dat het vertrouwen, want de liefde van de moeder, het gezin, de gemeenschap, de cultuur, God staan borg voor en voeden het vertrouwen. Maar als heel veel van die geborgenheid wegvalt – zoals dat nu wereldwijd gebeurt – dan kun je je afvragen of we niet met z’n allen ten prooi vallen aan de angst. Dan wordt het wel heel donker in en om ons heen. Wie of wat kan dan het vertrouwen in een liefdevol, zinvol en betekenisvol leven nog voeden? Het open hart Volgens mij is er op die vraag maar één antwoord: het open hart. De liefdevolle hartsverbinding is ook een bewustzijnslaag die we allemaal hebben gekregen en ontwikkeld. En juist dat bewustzijn stelt ons in staat om boven onze natuurlijke gerichtheid op eigenbelang en zelfbehoud uit te stijgen en het samen goed te hebben. In de lijn van Jeremia en Jezus: de Allerhoogste houdt van ons allemaal, dus laten wij dan ook van de ander, van elkaar en van onszelf houden, om – gedragen door Zijn liefde – het samen goed te hebben. En samen betekent dan met iedereen die ons pad kruist, ongeacht hoe anders de ander is. De Heer zelf houdt ons daarbij vast, zal redding geven als dat moet en zal ons Zijn woorden en daden laten spreken en doen. Ofwel, open je hart voor de liefde van God en de gemeenschap zal bloeien als nooit tevoren. Amen. Kyriegebed Lieve God, Met alle mensen hier beneden die reikhalzend uitzien naar een kracht uit de hoge, die bezielt en vernieuwt, die uw aarde herschept van een woeste wildernis tot een akker van overvloed vragen wij U: waai met uw adem door heel ons bestaan, kom met uw vurigheid hier in ons midden, bezaai met uw woorden de grond van ons hart opdat in ons leven uw schepping levende werkelijkheid wordt. En zo roepen wij U aan en zingen: Heer ontferm U. Uit deze wereld, zo vol, overvol van ellende, wereldwijde oorlogsdreiging, terrorisme en doodsangst, zo leeg van U, van wonderen, van geloof vragen wij U: bestook ons met uw woorden, bestorm ons met uw Geest, neem ons in voor uw Rijk en vul ons met uw liefde dat wij een levend teken zijn van uw aanwezigheid die heel de schepping draagt. En zo roepen wij U aan en zingen: Heer ontferm U. God die van mensen houdt, wij leggen onszelf aan U voor met alles wat we hebben en alles wat we missen, met alles wat lukte en alles waarin we faalden. En wij vragen U: help ons om ons leven opnieuw te bezien in het licht van uw heil, leer ons te onderscheiden wat wezenlijk is en wat niet, maak ons bescheiden en maak ons vrijmoedig, geef ons een hart om van mensen te houden, van anderen zo goed als van onszelf. En zo roepen wij U aan en zingen: Heer ontferm U. Door Jezus Christus, Uw Zoon, onze Heer en in de kracht van Uw Heilige Geest. Amen. Ik zou het leuk vinden als je op de gedachten in deze preek of in andere preken wilt reageren. Op de vaste pagina’s Preken vind je overzichten van alle op dit weblog gepubliceerde preken, die je vervolgens elk afzonderlijk kunt aanklikken.

Intimiteit

Thema: over het bruiloftsfeest als Bijbelse metafoor Bijbellezingen: Jesaja 62, 1-5 Johannes 2, 1-11 Preek. Het bruiloftsfeest als metafoor De intieme relatie tussen bruid en bruidegom en het bruiloftsfeest is een geliefd beeld in de Bijbel, zowel in het Oude als in het Nieuwe Testament, zoals ook weer blijkt uit onze lezingen van vanmorgen. God is dan in het oude verbond de bruidegom en het volk Israël de bruid, en in de nieuwe bedeling is Christus uiteindelijk de bruidegom en de gemeente zijn bruid. Waarom is dat eigenlijk en wat wordt er mee uitgedrukt? Ik bedoel waarom is een beeld uit de intieme man-vrouw relatie, die vooral wordt bepaald door de seksualiteit nou zo typerend voor de geloofsrelatie van God met zijn volk of Christus met zijn gemeente, waarin seksualiteit helemaal geen rol speelt? En verder wordt de heel erg exclusieve sfeer van de intimiteit, die je maar met één persoon echt deelt, in het gebruik van dit beeld min of meer in de openbaarheid gegooid, die helemaal niet zo intiem is. Wat zijn hiervoor de dieper liggende gronden, wat wordt er nu echt bedoeld? Man en vrouw ‘God schiep de mens als zijn evenbeeld, […] mannelijk en vrouwelijk schiep hij de mensen.’ Zo staat het in het scheppingsverhaal. Twee tegenpolen, die elkaar naar het leven staan of juist twee kanten van eenzelfde medaille die elkaar aanvullen en verrijken? De meningen zijn daarover verschillend en in elk huwelijk werkt het weer anders. Wat wel duidelijk is, is dat het hier gaat om twee verschillende, gescheiden wezens. Mannen zijn nu eenmaal anders dan vrouwen en omgekeerd en beiden hebben hun geheel eigen manier van in het leven staan, hun eigen behoeftes, hun eigen manier om de dingen aan te pakken. Daadkracht versus zorgzaamheid, hoogdravend idealisme versus nuchtere realiteitszin, zelf oplossingen bedenken en uitwerken versus gezamenlijk denkrichtingen ontwikkelen waarin oplossingen vanzelf opdoemen. Nieuw leven verwekken, nieuw leven baren. Nou ja zo maar een paar verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke manieren van omgaan met de feiten, die nogal eens in het oog springen en die op zichzelf allemaal heel waardevol zijn. Als God mij als man geschapen heeft, waarom zou ik dan niet proberen op en top man te zijn. En als God jou als vrouw geschapen heeft waarom zou je dan niet proberen op en top vrouw te zijn. En hoe meer we dat allebei doen des te duidelijker wordt het dat we van elkaar verschillen, dat we anders zijn dan de ander. En nog belangrijker, dat juist het feit dat we zo van elkaar verschillen onze gezamenlijke slagkracht veel groter maakt. Nergens blijken die verschillen natuurlijk sterker dan in een huwelijk en in de seksualiteit, die juist alleen maar mogelijk wordt gemaakt door die verschillen tussen man en vrouw. Hun vereniging levert zelfs nieuw leven op. Als de tegenpolen, zich bewust van hun eigenheid en anders zijn, zich met elkaar verenigen, dan worden kloven overbrugd en gebeuren er mooie dingen. Zo wordt het huwelijk dus een soort van model voor hoe je met eigenwaarde en respect kunt omgaan met je medemens die heel anders is dan jij, maar met wie je wel een betekenisvolle en creatieve band kunt opbouwen. En dat heel dicht bij huis. En dit model reikt ook nog eens heel ver: het geldt voor ons allemaal, ongeacht geloof, cultuur, nationaliteit, ras of huidskleur! Ik heb niks met die nivellering van mannelijke en vrouwelijke identiteiten, mannen die zich steeds meer vrouwelijk eigenschappen menen te moeten aanmeten en vrouwen die steeds meer man menen te moeten worden. Nee laat de verschillen maar zo helder en scherp mogelijk worden, overbrug ze vervolgens en verbind je op een respect- en liefdevolle manier met de ander. Daar word je als man niet minder van en als vrouw ook niet. Sterker nog je wordt zelfs meer man en meer vrouw in die spannende creatieve verbinding. Begrijp me goed, ik zeg niet dat een man geen huisman kan zijn of een vrouw geen multinational moet leiden, maar dat ze juist in die functies heel andere en onverwachte eigenschappen inbrengen als ze helemaal zichzelf zijn en dat is alleen maar verfrissend. En in homoseksuele relaties zie je ook vaak een verdeling van de meer mannelijke en meer vrouwelijke rollen. Ook daarin kun je beantwoorden aan hoe je geschapen bent en in je vel zit. En verder kun je ook nog in jezelf tegenstellingen overbruggen. Als man kun je je zachte kanten omarmen en als vrouw je solide wilskracht koesteren. Wat zou de wereld er anders gaan uitzien als we die creatieve verbinding van de tegenpolen allemaal, wereldwijd en wel heel dicht bij huis in onszelf en in ons eigen huwelijk eens met liefde gingen uitproberen! We hebben het zelfs in eigen hand, niemand die ons hier dwingende regels kan opleggen. En het mooiste is nog wel: ieder plukt zelf de vruchten van het eigen groeiproces in de intieme relatiesfeer en daardoor ook ver daarbuiten. Kennen, herkennen, bekennen Okay, dat is al een goede reden om de intieme man vrouw relatie als model van zinvol samenleven te hanteren. Maar daarbij gaat het om twee mensen en nog niet om de relatie van God met een heel volk, of Christus met een wereldwijde geloofsgemeenschap. Kun je die intieme relatie zo maar op een veel grotere werkelijkheid projecteren? Gaat er dan niet iets heel waardevols gewoon verloren? In de eerste plaats is de Bijbelse beleving van ‘samen leven’ van een heel andere orde dan onze actuele westerse beleving van ‘samen leven’. De Bijbelse beleving van ‘samen’ gaat uit van het grote geheel dat in verschillende compartimenten is op te delen, maar die wel met elkaar verbonden zijn en blijven. Onze beleving van ‘samen’ gaat uit van het individu en hij of zij bepaalt wat daar allemaal bij hoort. Het Hebreeuwse woord ‘jada’ bijvoorbeeld betekent kennen in de verstandelijke zin, herkennen in de gemeenschapszin en tegelijkertijd bekennen in de intieme seksuele zin en in de mystieke spirituele zin. Al die manieren van kennen zijn dus allemaal met elkaar verbonden in dat dat ene woordje ‘jada’. Ze hebben allemaal hun eigen te respecteren werkelijkheid, maar ze zijn niet los van elkaar verkrijgbaar. Een goed huwelijk dat zich geborgen weet in de liefde van God draagt bij aan een warme gemeenschap op grotere schaal en aan het vergaren van nieuwe kennis van de wereld voorbij de geijkte patronen en de gebaande wegen. En zo wordt in de Bijbel dus als min of min meer vanzelfsprekend de intieme man vrouw relatie met de gemeenschap in de familie- en stamsfeer verbonden, maar ook op nog grotere schaal in de sfeer van de religie en de wetenschap en dat alles gedragen door de verbindende liefdevolle Geest van de Allerhoogste God van hemel en aarde. En dat gaat in het Nieuwe Testament gewoon door. Alleen daar gaat het dan om Christus en zijn gemeente. In de tweede plaats is het goed om te beseffen dat het in ook in de Bijbelse verhalen heel vaak fout ging in de intieme sfeer van de seksualiteit. Voorbeelden te over. En de gevolgen waren vaak desastreus. Toch is dan steeds weer alles erop gericht om de oorspronkelijk gemeenschap en de liefdevolle verbinding op alle niveaus te herstellen. Om de bevrediging van de natuurlijke ik-gerichte behoeftes toch weer te overstijgen en te sturen in de richting van respect en begrip voor de ander en de liefdevolle verbinding met de ander. Meestal lukt dat ook op de één of andere manier, hoewel de wonden vaak diep zijn en ‘samen’ lang niet meer vanzelfsprekend is. Maar als de Geest van God in mensen gaat werken, dan gebeurt het wel. Elke keer weer. En als dat gebeurt dan heeft het ook altijd een verstrekkende en zeer heilzame uitwerking op alle niveaus. Verbinding op basis van eigenwaarde en respect Ik denk dat het tijd wordt om vooral in onze Westerse beleving van ‘samen’ uit ons coconnetje van individualisme te komen. Het huwelijk is niet heilig, je kunt het wel heilig maken. Met het huwelijk als juridisch en sociaal regelsysteem, dat probeert onze egoïstische behoeftebevrediging in toom te houden en te reguleren, is op zich niks mis. Maar in de Bijbelse symboliek van bruid en bruidegom, bruiloftsfeest gaat het om veel meer. Daar gaat het om eigenwaarde, respect, het overbruggen van kloven, liefdevolle verbinding van tegenpolen Niks nivellering en eenheidsworst, mannen die meer vrouw worden en vrouwen meer man. Daar zit geen enkele uitdaging meer in. Welnee, wees zoals je geschapen bent echt man, echt vrouw, verschillend, tegenpolen. Dan wordt de liefdevolle verbinding pas echt spannend. En bedenk daarbij maar dat de tegenstellingen in de Bijbelse bruiloftssymboliek worden overstegen. Man en vrouw worden in hun eigenste eigenheid en anders zijn met elkaar, met de ander in wijdere zin en met God verbonden in een spannend, creatief, liefdevol en leven scheppend geheel. Zo wordt water wijn, en zo worden brood en wijn voedsel uit de hemel op onze weg door een betekenisvol leven. Ofwel, gedragen en gezegend door de liefde van God ga je zelf oefenen met de liefde in jezelf, je eigen huwelijk, gezin, intieme vriendenkring en dat ga je dan vanzelf ook weer uitstralen naar de wijdere wereld. Veel plezier ermee zou ik zeggen. Voorbeden Lieve God, Wij danken U voor U niets onmogelijk is, dat water wijn kan worden, als ons gewone dagelijkse leven met Uw liefde wordt verbonden. Dank dat U Uw liefdevolle Geest door ons hele wezen laat stromen en dat we daardoor met eigenwaarde en respect kloven kunnen overbruggen en ons met de ander kunnen verbinden. Ook en juist als die ander zo heel anders is dan we zelf zijn. Dank ook voor brood en wijn, het hemels manna, het voedsel op onze weg door een betekenisvol leven. Dank dat U er bij bent Heer, wat er ook gebeurt. Wees met een ieder van ons voor wie het leven moeilijk is, met wie leeft tussen hoop en vrees, tussen ideaal en werkelijkheid en vermalen dreigt te worden door de tegenkrachten in het leven. Kom met Uw warmte in ons hart en geef nieuwe moed en perspectieven waar dat maar mogelijk is. Daarom willen we stil worden voor U. Wees met ons in de stilte. Spreek Heer Uw gemeente hoort. Stil gebed  Onze Vader Ik zou het leuk vinden als je op de gedachten in deze preek of in andere preken wilt reageren. Op de vaste pagina’s Preken vind je overzichten van alle op dit weblog gepubliceerde preken, die je vervolgens elk afzonderlijk kunt aanklikken.

Imagine

Thema:  Een droom wordt werkelijkheid Bijbellezingen: Jesaja 60, 1-6 Mattheüs 2, 1-12 Preek Imagine Na de aanslagen in Parijs speelde een Franse pianist ergens op een publiekelijk toegankelijke plek het lied Imagine van John Lennon. Geen woorden, alleen de melodie. Het werd een hype, iedereen die het hoorde kende de woorden en ging meezingen. En zo kwam dit lied zelfs op de eerste plek van onze Top Tweeduizend. You may say I’m a dreamer, but I’m not the only one. Jullie mogen mij wel zien als een weinig realistische dromer, maar ik ben gelukkig niet de enige. Als we met z’n allen deze droom – van vrede op aarde en recht voor iedereen – blijven dromen en eraan werken, dan zal de wereld misschien ooit één worden. Een wereld vol geheelde mensen met zelfbewustzijn en eigenwaarde en met respect en liefdevolle verbinding met de ander, ongeacht huidskleur, status, religie of wat je nog maar meer aan gronden kunt bedenken om mensen op te discrimineren. Nou ja een soort Messiaans Rijk, dat door geen religie geclaimd of opgelegd kan worden, maar dat opkomt vanuit het verlangen van de mensen zelf. In de sixties van John Lennon vonden de meeste mensen die liefde maar onvoorspelbaar en eng – bedrog eigenlijk – en dus werd de boodschapper ervan vermoord. Alleen met de moord op John Lennon werd de liefde een nog krachtiger verlangen en zelfs een steeds sterker wordende impuls in het maatschappelijke leven. Natuurlijk er is nog steeds veel verwarring en ellende dat mensen elkaar aandoen, maar er zijn ook steeds meer tekenen dat we juist voorbij de angst en de pijn onze echte verlangens gaan zien en daar naar toe gaan sturen, ze met elkaar gaan delen en op een nieuwe manier gaan beleven. En ik denk dan, dat het tijd wordt om handen en voeten te gaan geven aan de liefdevolle energie in het Goddelijke licht dat aartsengel Gabriël ons vanuit de hoogste hemelen is komen brengen. Het Messianse Rijk: een inspirerende droom Mattheüs stelt het hele kerstverhaal in een net iets ander licht dan Lucas. Is de geboorteplek van de Messias bij Lucas een stal, Mattheüs laat Jezus geboren worden in een huis. Voor Lucas is de weduwe, de wees en de vreemdeling uit de Torah van doorslaggevend belang. De Messias is er voor de rechtenlozen, de outcasts, diegenen die de Eeuwige het meest na aan  het hart liggen. De machtigen, de rijken hebben het al goed en maken zelfs het Messiaanse Rijk – het hart van de Torah – tot een lachertje door hun zelfzucht en arrogantie. In het Messiaanse Rijk is iedereen dienstbaar aan het geluk van de verdrukten en op die manier wordt het leven voor iedereen goed. Grappig eigenlijk dat Lucas – de arts uit Syrië – het hart van de Joodse Torah in het centrum van de belangstelling zet van het Evangelie, terwijl de Joodse Schriftgeleerde Mattheüs daarentegen meer oog heeft voor de universele betekenis van het Evangelie. Het schamel dak maakt bij hem plaats voor het veel duurzamere symbool van een stenen huis. De Babylonische sterrenkunde is in zijn verhaal ook heel belangrijk en de drie wijzen uit het Oosten worden dan ook geleid door een nieuwe ster die aan het firmament was verschenen. De nieuwgeboren Messias beantwoordt aan een verlangen dat verbonden is met een universeel bewustzijn, alle sterren spreken ervan, en wel één heel in het bijzonder. Alle machten en krachten, alle engelen, sterren en electromagnetische velden, planeten, leven, mensen, het hele universum zal door deze nieuwe Messias worden gezegend, dat staat zo vast als een huis. Duisternis mag dan de aarde bedekken, maar over jou schijnt de Heer, zo droomt Jesaja. Hij zal zijn schepping tot haar uiteindelijke bestemming brengen, waarin angst en pijn zullen worden getransformeerd in liefdevolle verbondenheid. Dat is wat Mattheüs ons lijkt te willen zeggen met zijn Kerstverhaal. Een droom? Of is het misschien een nieuwe werkelijkheid verbonden aan een nieuw soort logica, die mensen heel maakt en via een nieuw bewustzijn met alles verbindt? Macht is daar dienstbaarheid, gebaseerd op echt gezag, kunst, kennis en liefdevolle verbinding. Het leven mag daar in haar volle kracht geleefd en bewust gedeeld worden. Deze nieuwe werkelijkheid maakt Herodes doodsbang. Zijn macht zal er verdwijnen en dat moet hij koste wat kost voorkomen. Die angst hebben de wijze magiërs allang in hun bewustzijn ervaren en gevoeld – ze zijn natuurlijk niet gek deze filosofen uit het oosten – en in hun dromen was Herodes gewoon met al zijn verborgen bedoelingen aanwezig, zodat ze via een andere weg naar huis terugkeerden. Herodes’ angst heeft aan vele babytjes in Bethlehem het leven gekost. Oh ja er is nog volop verwarring, het Messiaanse Rijk is nog lang niet gerealiseerd. Maar toch is er in Bethlehem wel een zaadje ontkiemd, toch komen we er in onze tijd achter hoe zinloos al die machtswellust is en toch gaan steeds meer mensen zich inzetten voor een leven volgens het hart van de Torah, tot eer van de Allerhoogste God van het hele universum en in dienstbaarheid aan de ander en het goede leven samen met de ander. En is dit dan een droom in de zin van irreëel idealisme, bedrog in de zin van totale onzekerheid, of een droom met werkelijkheidswaarde, die de moeite waard is om echt voor te gaan? De droom wordt werkelijkheid Kun je als kleine gemeente van Christus in Gasselte daar iets in betekenen? Oh ja zeker! Om te beginnen zouden we de aartsengel Gabriël wat serieuzer kunnen gaan nemen. Hij brak toch met het Goddelijke licht en de liefdevolle energie die daarmee verbonden is in in onze menselijke werkelijkheid? Dat wil zeggen dwars door alle beperkte menselijke regeltjes, taboes, wetten en tradities heen, waarmee wij proberen onze natuurlijke neigingen en dan met name de vernietigende aspecten daarvan onder controle te houden. Als we Gabriël serieus nemen en gaan leven vanuit de verwachting van het komende Messiaanse Rijk, dan leven we niet meer vanuit de angst voor de vernietigende kracht van de natuur, maar vanuit de vreugdevolle en gedeelde ervaring van de scheppende krachten van de natuur. Samen leven vanuit het licht, de liefde en de blijdschap die ons lichaam, onze ziel en onze geest doordringen, lijkt mij in ieder geval de kern van het Evangelie. Ofwel, laat het goede leven toe in je hart, in je gevoel, in je verstand, word je bewust van je diepste verlangens en laat de Geest van de Messias in je hele wezen stromen om het met anderen te delen. En vertrouw daarbij maar wat meer op je intuïtie. Je weet namelijk heel goed waar je samen blij van wordt en waar je eenzaam, bang of verdrietig van wordt. Doe dan waar je blij van wordt en waar je anderen blij mee maakt en laat de rest maar achterwege. Hoe meer mensen dat doen, gaan leven volgens de nieuwe logica van de liefdevolle scheppende verbinding en daarover gaan vertellen, dan zullen de positieve gevoelens en verlangens die daarmee verbonden zijn zich nestelen in de cultuur. En hoe meer dat gebeurt hoe tastbaarder het Messiaanse Rijk zal verschijnen. En droom? Jazeker, maar wel één die werkelijkheid kan worden, in jou, in mij in onze kleine geloofsgemeenschap in Gasselte. En één ding is zeker: dat zal zo z’n uitwerking hebben, wis en waarachtig. Gelukkig nieuwjaar allemaal. Amen Voorbeden Lieve God, Dank U wel voor het zaadje dat U in Bethlehem hebt laten ontkiemen, dank U wel voor het kindje Jezus, Uw Zoon en tegelijkertijd onze Heer. Dank ook voor Uw liefdevolle verbindende Geest, die het leven goed maakt. En wij danken U Heer op deze eerste zondag van het nieuwe jaar, dat U ons opent voor onze diepste verlangens en dat we die – omdat ze met Uw liefde zijn verbonden – serieus mogen nemen als baken van licht, als doel om op te sturen. Persoonlijk en samen. En lieve God maak ons ervan bewust hoe krachtig de liefdevolle verbinding is met onszelf, met elkaar en met U, krachtiger dan welke angst dan ook die ons op onszelf terugwerpt, eenzaam maakt en verlamt. Wees met een ieder van ons voor wie het leven moeilijk is. Schijn met Uw warme gloedvolle glimlach in ons donkere hart en geef ons zo de vrede die alleen U kunt geven, de vrede die ons beperkte verstand te boven gaat. Vrede, licht en liefde in onze beperkte menselijke werkelijkheid, daar blijven we in geloven Heer en om dat ook echt te ervaren in ons hart willen we stil worden voor U. Stil gebed Onze Vader Ik zou het leuk vinden als je op de gedachten in deze preek of in andere preken wilt reageren. Op de vaste pagina’s Preken vind je overzichten van alle op dit weblog gepubliceerde preken, die je vervolgens elk afzonderlijk kunt aanklikken.

Kerstnacht 2015

Thema: een nieuwe orde dient zich aan Bijbellezingen: Jesaja 52,7-10 Lucas 2, 1-14 Overdenking De dubbelheid in de natuur Wel eens gehoord van de mantis religiosis, beter bekend als bidsprinkhaan? Het is een prachtig beestje, dat zich roerloos op vier of twee pootjes op een heel dun takje of twijgje kan staande houden en daarbij z’n twee voorpootjes zo samen vouwt dat het net lijkt of hij staat te bidden. Dit best wel grote insect van uitzonderlijke schoonheid is een lust voor het oog, een wonder van de schepping dat je liefde voor de natuur zomaar kan doen opbloeien. Alleen als je kijkt naar hoe de bidsprinkhaan z’n voortplanting heeft geregeld, dan wordt het ineens een heel ander verhaal. Het seksleven van de bidsprinkhaan is namelijk bizar, eigenlijk te zot voor woorden. Vlak na het moment dat de mannetjessprinkhaan de vrouwtjessprinkhaan heeft bevrucht wordt hij namelijk door zijn partner met huid en haar verslonden. Einde verhaal voor het mannetje, morsdood leeft hij – als schrale troost – nog voort in de volgende generatie die veel baat heeft bij zijn eiwitten die nu in het vrouwtjeslijf als voedsel dienen voor zijn nageslacht. Wat ik maar wil zeggen, de natuur is niet alleen scheppend, maar ook vernietigend, wreed en ik-gericht. Wat verderop in de evolutie heeft het mannetjesdier toch beter geleerd om voor zichzelf op te komen. Neem bijvoorbeeld koning leeuw. Je kent misschien wel de Disney film The Lion King. Een mooi verhaal over hoe Simba zich door allerlei tegenslagen heen toch opwerkt tot de machtige koning van de dieren met een enorme kracht en – weer – uitzonderlijke schoonheid. Een verhaal waar wij ons graag mee identificeren, want zo gaat het immers in het leven? Alleen als je kijkt hoe leeuwen hun voortplanting hebben geregeld, komt er opnieuw een niet te begrijpen wreedheid aan het licht. Als een mannetje een nieuw vrouwtje met welpen heeft veroverd, dan is het eerste wat hij doet al die welpen doodbijten en opeten als hij zelf nieuw nageslacht heeft verwekt. Weg jullie, ik duld geen nageslacht van mijn rivaal, ik accepteer alleen mijn eigen kinderen. De natuur is niet alleen scheppend, maar ook vernietigend, wreed en meedogenloos. De scheidslijn tussen dood en leven is flinterdun. En verder gaat de evolutie, mensen verschijnen op het toneel als kroon der schepping. Het biologische leven wordt aangevuld met psychisch en zelfs spiritueel leven. Wij mensen hebben een ander tijd- en ruimte besef dan dieren, die helemaal in het hier en nu leven. We kijken veel verder terug en vooruit en daardoor kijken we ook anders tegen onze eigen dood aan. We hebben bewustzijn van het goede, het ware en het schone en tegelijkertijd maken we volop deel uit van de natuur met z’n scheppende en vernietigende krachten. Lichaam, ziel en geest vormen een onlosmakelijk met elkaar verbonden eenheid. En op de één of andere manier moet daar de liefdevolle verbindende energie gaan stromen, in verbinding met onszelf, in verbinding met de ander, in verbinding met God, zodat de scheppende krachten het gaan winnen van de vernietigende krachten in een strijd op leven en dood. Nieuw leven in een kribbe Jozef ging met Maria zijn aanstaande vrouw die zwanger was naar Bethlehem, de stad van David van wie hij afstamde, om zich daar te laten inschrijven. Er was voor hen geen plek meer in de herberg en dus bracht Maria haar eerste kind ter wereld in een stal vol dieren en legde hun baby in een kribbe of voerbak. Niet lang daarna werden de herders in het veld over deze wonderlijke geboorte geïnformeerd door aartsengel Gabriël en werden ze omringd door het stralende licht van de Heer en later zelfs van een heel engelenkoor dat zingt: Eer aan God in de hoogste hemel en vrede op aarde voor alle mensen die hij liefheeft. Vrede en liefde daar gaat het om in het kerstverhaal. Goddelijk licht dat komt uit de hoogste hemel waar we ons eigenlijk geen voorstelling kunnen maken en dat inbreekt in de menselijke werkelijkheid om het leven goed, heel, warm te maken. Wow! Diepe wonden Zomaar, zonder slag of stoot? Als ik om me heen kijk, mijn oor te luisteren leg bij de media en ook in mezelf kijk, dan zie en hoor ik overal strijd, oorlog, onvrede. Ik betrap me er zelfs op, dat ik me afsluit voor al dat negatieve nieuws. Het is te veel, ik kan het gewoon niet meer een zinnige plek geven. De vernietigende krachten zijn inderdaad enorm op het moment. Het experiment aarde met zijn biologische, psychische en ook spirituele leven dreigt te mislukken. Valt het tij überhaupt nog te keren? Ik denk het wel, maar dan moeten we wel voorbij de bekende conventies, denkpatronen, machtssystemen en tradities durven denken. Ik bedoel ik ben niet zo bang dat we onze partners of kinderen gaan oppeuzelen. Dat soort primitieve neigingen in de natuur hebben wij met heel veel taboes, regels, wetten en tradities op een effectieve manier dichtgetimmerd. Maar kennelijk is dat niet genoeg. We hebben nog steeds de wereldvrede niet kunnen realiseren. De strijd zit dieper en vindt plaats in ieder mens, omdat we – hoe we het ook wenden of keren – toch deel blijven uitmaken van de natuur met z’n scheppende en vernietigende krachten. Laatst las ik ergens dat we als mensheid zo’n twaalfduizend jaar geleden een enorm trauma hebben opgelopen. Als je bedenkt dat de mens met lichaam, ziel en geest al zo’n paar miljoen op aarde rondloopt dan is twaalfduizend jaar nog maar pas geleden. Het was het einde van de laatste ijstijd. De temperaturen stegen en de ijskappen op noord- en zuidpool begonnen te smelten. Zo steeg het niveau van de zeespiegel spectaculair en over de hele aarde liepen grote gebieden onder water, zomaar. Vanuit de Atlantische Oceaan liep de Middellandse Zee vol bij het huidige Gibraltar. Je herinnert je vast wel de meters hoge tsunamigolven. Dat zijn de verwoestende krachten waar we het hier over hebben. Waar nu de Zwarte Zee is, was ooit een vruchtbaar dicht bevolkt gebied. En toen het water in de Middellandse Zee bleef stijgen en op een gegeven moment door een dal in de heuvels – bij het huidige Istanbul – aan de andere kant naar beneden donderde kwamen ook daar heel veel mensen om. Zomaar. In de Bijbel wordt dit beschreven in het zondvloed verhaal. Maar niet alleen daar is dat gebeurd, het moet op veel meer plekken op aarde zijn gebeurd. Zomaar van de ene op de andere dag wordt alles waar je om geeft verslonden door het zoute zeewater. Logisch dat zoiets een enorme aanslag doet op het oervertrouwen met heel veel angst als gevolg, angst voor de dood, angst voor de totale vernietiging. Logisch ook dat op dit moment met klimaatverandering, stijgende temperaturen en stijgende zeespiegel de angst voor totale vernietiging weer zo opspeelt in de hele mensheid. We hebben het eerder meegemaakt. En de natuur gaat nog beter z’n best doen om het eigen leven, de eigen soort en het eigen nageslacht zeker te stellen. Dat zit ons in de genen, in de cellen, in ons lichaam, ingebakken in ieders hele systeem. Maar vechten voor zelfbehoud vanuit de angst die in onze genen is gekropen zorgt voor strijd over op alle fronten: strijd tussen mannen en vrouwen, strijd tussen lichaam en ziel, strijd voor het recht van de sterkste, strijd tussen religies, volkeren, culturen. Strijd … Is er heling voor deze diepe wonden in ieder mens, kan het oervertrouwen hersteld worden? Kan het experiment aarde met z’n biologische, psychische en spirituele leven nog slagen? Ik denk het wel, maar dan moeten we wel voorbij de veilige en zekere patronen en tradities ook in ons eigen hart durven kijken. En zou daar misschien dat Goddelijke licht uit de hoogste hemelen ook nog iets kunnen uitrichten? Liefdevolle gemeenschap Maria werd ongehuwd zwanger, en werd daarover geïnformeerd door de aartsengel Gabriël, die met het Goddelijke licht uit de hoogste hemel inbrak in onze menselijke werkelijkheid. Dat Goddelijke licht uitte zich als een liefdevolle verbindende energie. En dat gaf oervertrouwen, hartsverbinding aan deze man en vrouw – Jozef en Maria – waarmee ze alle tegenkrachten konden overwinnen, elkaar en hun kind in hun eigenheid en anders zijn konden accepteren en liefhebben. In deze liefdevolle gemeenschap is een stal een bruidssuite en kraamkamer tegelijk, een kribbe een hemelbed, de os en de ezel gastvrije metgezellen en de engelen boodschappers van een nieuwe orde. Iedereen in dit verhaal vaart er wel bij, en dat in een nieuwe werkelijkheid die we ons nog nauwelijks kunnen voorstellen, maar die zeer tot onze verbeelding spreekt en die ook in jou en mij kan groeien. Een werkelijkheid waarin de angst is verdwenen en alle leven met liefdevolle zorg wordt omringd, zodat de diepste wonden en trauma’s aan het licht kunnen komen en worden geheeld. Nederland kantelt zegt Jan Rotmans, in zijn prachtige boek Verandering van tijdperk. Er komt een heel nieuw tijdperk aan met veel meer aandacht voor menselijke waarden, liefdevolle verbinding, aandacht en respect. Er zijn inderdaad heel veel nieuwe ontwikkelingen in deze richting in het onderwijs, de zorg, de energievoorziening en zelfs ook in de financiële wereld. Als je ze maar wilt zien. En de echte kanteling die deze verandering gaat dragen ligt daaronder in jou en mij, in ieder mens persoonlijk. Stel je toch eens voor dat we allemaal gaan leven vanuit oervertrouwen en zonder angst, dat we er gewoon vanuit gaan dat we na onze dood ook wel ergens terecht kunnen in dit onmetelijke universum, dat we gewoon deel uit maken van de natuur met al z’n dubbelheid maar geen strijd meer hoeven voeren voor ons bestaansrecht, dat we elkaar gaan respecteren en waarderen als unieke en gelijkwaardige mensen in het onderwijs en de zorg, dat we zorg voor de aarde gaan dragen in allerlei vormen van nieuwe energievoorziening waardoor de klimaatverandering wordt getemperd, in de economie waardoor iedereen genoeg heeft. Stel je voor wat dat gaat doen in ons familieleven, onze gezinnen, onze seksualiteit, ons zielenleven, ons geestelijke leven. Leven als heel en geheeld mens in echte hartsverbinding, in liefdevolle gemeenschap met alles wat is en leeft, daar vaart iedereen wel bij. En volgens mij is dat het uiteindelijke doel van het experiment aarde. Gaat het slagen? Jazeker, want de liefde van de Allerhoogste God bewerkt met zijn Goddelijke licht de liefdevolle verbinding met alles dat is en leeft in alle dimensies van het universum. En omdat zijn vriend aartsengel Gabriël met dat licht dwars door al onze menselijke patronen, tradities en vastgeroeste archetypes heen breekt, straalt het licht in de duisternis, tot in het diepst van je hart, tot aan de uiteinden der aarde. Fijne Kerst allemaal. Geloofsbelijdenis Ik geloof in de Geest van leven en liefde ver aan mij vooraf, royaal aan mij voorbij maar ook in mij aanwezig. Soms noem ik hem God maar het liefst noem ik haar Schepper. Ik geloof in mensen gedreven door de Geest die mij voorleven wat leven betekent en wat liefde vermag Daarom geloof ik in Jezus en in anderen die leefden en leven in dat spoor. Ik geloof in de gemeenschap van de Geest mensen die recht doen en vrede stichten die zich oefenen in breken en delen Ik geloof dat niet het laatste woord zal zijn aan de dood maar aan het leven en de liefde. Ik zou het leuk vinden als je op de gedachten in deze preek of in andere preken wilt reageren. Op de vaste pagina’s Preken vind je overzichten van alle op dit weblog gepubliceerde preken, die je vervolgens elk afzonderlijk kunt aanklikken.

NL kantelt

Thema: over resonantie en transitie Bijbellezingen: Zacharia 14, 1-9 Lucas 1, 5-25 Preek Goddelijk licht in het hier en nu? Het Goddelijke licht breekt door in de menselijke werkelijkheid! Doe er je voordeel mee zou ik zeggen en geniet ervan. Mm, goddelijk licht, menselijke werkelijkheid, voordeel, ik hoor je denken: waar heeft ie het over? Nou gewoon over de Bijbellezingen vanmorgen. Eigenlijk stonden deze lezingen voor vorige week op het rooster. We hebben ze samen met de gemeente van Gieten in een bezinningsavond voorbereid en dat leverde weer allerlei prachtige vergezichten op, die ik jullie niet wil onthouden. Maar de lezing uit het profetenboek Zacharia gaat over een soort van wereldoorlog aan het einde der tijden en in het verhaal uit het Lucas evangelie over de priester Zacharias gaat het over ongeloof en straf. Hoe kom je dan op Goddelijk licht waar we ons voordeel mee kunnen doen, zelfs van kunnen genieten? Ik ga een poging wagen om dat uit te leggen. De namen in onze lezingen van vanmorgen zijn heel belangrijk. Ik stel voor om daar eerst eens naar te kijken. Patsboem, daar staat ineens aartsengel Gabriël naast Zacharias terwijl hij – door het lot aangewezen – in de tempel zijn priesterdienst aan het vervullen is. Gabriël vertelt Zacharias dat zijn vrouw Elisabeth zwanger zal worden en dat ze een zoon zullen krijgen. Zacharias gelooft het eigenlijk niet, omdat hij en zijn vrouw beiden al behoorlijk op leeftijd zijn. Omdat hij geen geloof hecht aan de boodschap van de engel zal hij stom zijn en geen woord meer kunnen uitbrengen totdat zijn zoon zal zijn geboren. Zie hier de vier hoofdrolspelers met belangrijke namen. De betekenis van de namen Laten we beginnen met de naam Zacharias. Dit is de Arameese vorm van Zacharja of zoals wij die naam beter kennen van het profetenboek: Zacharia. Deze naam betekent: ‘de Heer gedenkt’. Wat gedenkt de Heer, of met zijn Hebreeuwse naam Jahweh, dan? Nou de hele geschiedenis van het volk Israël. In het profetenboek Zacharia zijn verschillende profeten aan het woord, die leefden van vlak na de ballingschap in Babylonië in de zesde eeuw tot vlak voor de tijd van Jezus in de tweede eeuw v. Chr. In hoofdstuk 14 wordt vooruitgeblikt naar een soort van eindtijd met een soort van eindstrijd, waarin alle machtige volkeren op één of andere geheimzinnige manier naar Jeruzalem worden getrokken. Huizen worden geplunderd, vrouwen verkracht, een deel opnieuw in ballingschap weggevoerd, de Olijfberg in tweeën gespleten, de zon zal een dag lang worden verduisterd en daarna breekt er een nieuwe tijd aan, waarin er – zoals ooit in het paradijs of de Hof van Eden – vanuit Jeruzalem zuiver water zal stromen voor iedereen, oost en west, zomer en winter. Het kwaad zal aan zichzelf ten onder gaan en de Heer zal koning zijn over de hele aarde, de enige God, genadige God voorbij alle goden. Wat Jahweh, de God van Israël dus gedenkt is de weg die Hij is gegaan met zijn volk Israël en waarop Hij in weerwil van al het gemok en gemor van Zijn volk altijd een genadige God is gebleken. Jochanan, de Hebreeuwse naam waarvan de naam Johannes is afgeleid, betekent ‘God is genadig’. En het wordt allemaal beschreven in taal en beelden die het volk sinds Mozes en Abraham tot z’n beschikking had. Maar het gedenken gaat nog veel verder terug, lang voordat Israël als volk bestond, naar het begin der schepping, de Hof van Eden, het paradijs. De tijd waarin de Allerhoogste met de naam El, Elohim en Eljon wordt aangeduid, de hogere macht komend uit heel andere dimensies en die ver voorbij alle goden en voorstellingen die mensen daarvan maken, aan het begin en het einde der tijden en voorbij de grenzen van de tijd, gewoon op een genadige manier betrokken is bij alles wat is en leeft. En daarom kijken we ook vooruit naar het Messiaanse vrederijk dat er aan komt. Van deze El is aartsengel Gabriël een vriend. Die naam betekent letterlijk: ‘Mijn vriend is El, God beyond gods zoals de Duits Amerikaanse theoloog Paul Tillich hem graag noemt’. Gabber, misschien ken je dat woord wel, betekent immers vriend, beste maatje. Wow, de engel breekt dus met zijn goddelijke licht uit de hogere dimensies, waarvan we ons nauwelijks voorstellingen kunnen maken, direct in in de menselijke werkelijkheid van het hier en nu. Oud of niet, twijfel er niet aan Zacharias want Elisabeth gaat jouw zoon dragen en ter wereld brengen. Jij kent als priester de betekenis van de naam Elisabeth, de Aramese vorm van het Hebreeuwse Elisjeba, en dat is: mijn El, mijn Allerhoogste die al onze voorstellingen te boven gaat, is waarachtig en houdt zich aan zijn woord. Dat zal Elisabeth en later ook Maria aan den lijve ondervinden. De prijs die we betalen voor het hoogste goed Aartsengel Gabriël (mijn vriend is God, El) breekt dus met het goddelijke licht uit andere onvoorstelbare dimensies die niet met menselijke taal zijn uit te drukken in in de menselijke werkelijkheid. Elisabeth, Elisjeba (mijn God, EL is waarachtig) zal een zoon krijgen. Hier is dus El belangrijk: de heel oude en ook nieuwe orde die niet is beperkt tot de menselijke werkelijkheid. Zacharias of Zacharja (God, Jahweh gedenkt) wordt dit aangezegd en zijn zoon zal Johannes of Jochanan (God, Jahweh is genadig) heten. En hier is Jahweh belangrijk en het Jahwehgeloof als menselijk religieus systeem. Ik heb sterk het gevoel dat hier wordt gezegd: jullie mensen proberen altijd de Allerhoogste te persen in je eigen beperkte systeempjes die je je nog kunt voorstellen, snappen. Daarmee doe je niet alleen the God beyond gods tekort, maar ga je ook nog vechten voor je eigen beperkte gelijk, oorlog voeren om je eigen belangen zeker te stellen. En zo doe je ook nog eens je medemensen tekort. Maar de Eeuwige blijft een genadig God vóór en ver voorbij de grenzen van de tijd, binnen en ver voorbij jullie menselijke religieuze, sociale en culturele systeempjes. Als El, Elohim of Eljon en als Jahweh. En die genade zal een heel nieuwe orde scheppen in jullie menselijke werkelijkheid op aarde. De oude orde brengt oorlog en geweld, de nieuwe orde brengt genade, liefde en verbinding. De taal van de oude orde voldoet niet meer, voor de nieuwe orde moet een heel nieuwe taal worden ontwikkeld. Geen wonder dat Zacharias geen woord meer kan uitbrengen tot op het moment dat zijn zoon Johannes eenmaal zal zijn geboren. God wordt dus met twee verschillende namen aangeduid: El of Elohim / Eljon en Jahweh. Dat zijn ook de namen waarmee de oudste historische bronnen in het O.T. worden aangeduid: E van El of Elohim en J van Jahweh. En daarbij geldt dat E de oudste is en wijst naar een tijd waarin van nog weinig theologie en systematische Godskennis sprake was, terwijl J veel jonger is en stamt uit een tijd waarin er echt al sprake was van een godsdienst met regels, wetten en tradities. E kijkt dan ook verder terug (paradijs) en vooruit (eindtijd) dan J, terwijl J de Allerhoogste God van hemel en aarde al een beetje reduceert tot wat men zich nog binnen het eigen godsdienstige systeem  kon voorstellen. Maar altijd klinkt – als dat gevaar dreigt – wel de waarschuwing: span God niet voor je eigen karretje, want Hij gaat ons denken en voorstellen ver te boven. Zo blijft ook E als oudste historische bron in het O.T. toch een belangrijke rol spelen. En de prijs die wij betalen, als we het Goddelijke licht dat Gabriël komt brengen willen ontvangen, is dat we onze eigen absolute zekerheden – in culturele, economische, maar ook religieuze zin – opgeven en gaan leven op basis van oervertrouwen. Het Jahwehgeloof, Jezus Messias, Mohammed de profeet, Boeddha de ziener, ze wijzen allemaal met Gabriël naar een genadige God achter de goden. De verborgen, Allerhoogste God, El of Elohim / Eljon, op wie we kunnen vertrouwen en bouwen. Resonantie en transitie Ik moet weer denken aan het mooie boek van Jan Rotmans: Verandering van tijdperk, Nederland kantelt (Boxtel, 2014). We gaan een heel nieuw tijdperk tegemoet, de oude orde voldoet niet meer en we gaan over naar een heel nieuwe orde, een heel nieuwe manier van denken, doen, geloven. Heel veel oude zekerheden storten in en dat moet ook, want anders kan de nieuwe orde niet doorbreken. Rotmans geeft talloze voorbeelden waaruit blijkt dat er al lang op grote schaal en met succes aan die nieuwe orde wordt gebouwd, in het onderwijs, in de zorg, in de energievoorziening, in de financiële wereld. En dan blijkt steeds weer, dat het in de nieuwe orde altijd draait om waarden van menselijkheid, liefde, verbinding, enzovoort. Dit zijn de waarden die je niet van bovenaf dwingend kunt opleggen, zoals dat in de oude orde gebruikelijk was. Juist door ze van onderop te ontwikkelen en met elkaar te delen worden ze van waarde in de concrete werkelijkheid van het vaak rauwe en harde dagelijkse leven. En dit besef dat in de nieuwe orde groeit, dringt steeds meer door in brede lagen van de samenleving. Een hoopvol teken lijkt me zo. Een belangrijke vraag, die zich aan ons als gemeente van Christus in Gasselte op dit moment opdringt, is: hoe kunnen en willen we midden in deze verandering van tijdperk op een betekenisvolle manier gemeente zijn? Zoveel mogelijk het oude behouden of juist in het nieuwe tijdperk mee resoneren met die nieuwe waarden van eenheid, liefde en verbinding, die al duizenden jaren worden verbonden met El/Elohim/Eljon, de Allerhoogste God van de hemelen en de aarde, en met Jahweh, de God van de Bijbel. Heel concreet in termen van Jan Rotmans: In de oude orde bepalen de financiën op een dwingende manier wat moet gebeuren. In de nieuwe orde wordt geld in plaats van doel in zichzelf een middel om de hoge idealen die we koesteren te verwezenlijken. Ik ga over een paar jaar met pensioen en dan komen er allerlei vragen van deze orde vanzelf naar boven. Moet er een nieuwe dominee komen, iemand met een gedegen opleiding, kennis van zaken en een goed inlevingsvermogen of toch maar liever niet omdat dat goedkoper is? Is het geestelijke leven van de geloofsgemeenschap niet veel belangrijker dan huisvesting en andere materiële zaken? Hoe houden we het materiële en het geestelijke leven met elkaar in harmonie verbonden? En zo kun je nog wel een tijdje doorgaan. Jawel in alle onzekerheid breekt het Goddelijke licht door in onze menselijke werkelijkheid en jij en ik, wij kunnen er ons voordeel mee doen. We kunnen er zelfs van genieten als we gaan mee resoneren met de hoop die er in is geborgen en met de liefdevolle verbinding die het tot stand brengt. Zo worden we een baken van Goddelijk licht, een baken van oervertrouwen in een onzekere, donkere wereld, die een nieuw tijdperk instapt. Jazeker, het licht zal stralen in de duisternis, tot in het diepst van je hart en tot aan de einden der aarde. Voorbeden Lieve God, wij danken U dat we alle ontwikkelingen, op kleine en op grote of zelfs wereldschaal met vertrouwen tegemoet mogen zien. Dank voor de grootste perspectieven op Uw liefdevolle energie en voor het Goddelijke licht, waarmee U in onze beperkte menselijkheid werkelijkheid doorbreekt, Uw schepping vasthoudt en bewaart. Help ons om ons geloof in Uw goede bedoelingen te bewaren, zodat ons leven zinvol, betekenisvol blijft en we ook van echte betekenis kunnen zijn voor de ander. Wees met iedereen die de weg kwijtraakt in de warboel van de tijd. Rouw, psychische nood, onzekerheid, eenzaamheid of ziekte, er zijn zoveel redenen waardoor we het zicht op U kwijtraken. U kent ons beter dan wij ons zelf kennen, en we bidden U heel onze diepe wonden. Hou ons vast Heer en vul ons met verbindende liefde, met Uw liefde waarin we onze eigenheid gaan delen met elkaar en het mooi wordt in en om ons heen. Wees zo ook met ons in de stilte en vul ons onrustig hart met Uw warme nabijheid. Stil gebed Onze Vader Ik zou het leuk vinden als je op de gedachten in deze preek of in andere preken wilt reageren. Op de vaste pagina’s Preken vind je overzichten van alle op dit weblog gepubliceerde preken, die je vervolgens elk afzonderlijk kunt aanklikken.

Eeuwigheidszondag

Thema: Vóór en voorbij de grenzen van de tijd Bijbellezingen: Psalm 93 Openbaring 1,1-8 Geloofsbelijdenis Ik geloof in de Geest van leven en liefde, ver aan mij vooraf, royaal aan mij voorbij, maar ook in mij aanwezig. Soms noem ik hem God, maar het liefst noem ik haar Schepper. Ik geloof in mensen gedreven door de Geest, die mij voorleven wat leven betekent en wat liefde vermag. Daarom geloof ik in Jezus en in anderen die leefden en leven in dat spoor. Ik geloof in de gemeenschap van de Geest, in mensen die recht doen en vrede stichten en die zich oefenen in breken en delen. Ik geloof dat niet het laatste woord zal zijn aan de dood maar aan het leven en de liefde. Overdenking Eeuwigheidszondag Deze zondag, de laatste zondag van het kerkelijk jaar, waarop wij onze dierbaren herdenken, die in het afgelopen jaar zijn overleden, wordt ook wel eeuwigheidszondag genoemd. We kijken terug en vooruit – op kleine en ook op grote schaal. De kleine schaal van het persoonlijke leven, de pijn, het gemis en het verdriet die samengaan met elk rouwproces komen boven en we bezien hem en haar van wie we definitief afscheid hebben moeten nemen in het licht van de eeuwigheid. Zij zijn immers de grenzen van de tijd gepasseerd en hebben het tijdelijke voor het eeuwige verwisseld. Eeuwigheidszondag. Maar ook op grote schaal kijken we terug en vooruit, naar wat er wereldwijd speelt en hoe het nu verder moet. Sommigen zien zelfs in de chaos die ons op het moment wereldwijd overspoelt – nu weer in Parijs en Mali – het einde van de wereld naderen. En ook dan is het niet verkeerd om de huidige ontwikkelingen te zien in het licht van de eeuwigheid. Hoeveel dood en ellende is er in het afgelopen jaar niet gezaaid in alle conflicten, die de wereld blijven teisteren? IS die overal oorlog voert, eindeloze vluchtelingenstromen, omgeslagen bootjes waarin veel te veel mensen werden vervoerd om vervolgens te verdrinken, zelfmoordaanslagen met als enige doel om de wereld in de greep van de angst te brengen en te houden en om nieuw geweld op te roepen. Dan hebben we ook nog de klimaatverandering met alle gevolgen van dien, het opraken van de fossiele grond- en brandstoffen, de aarde die gebukt gaat onder, uitgeput wordt door onze economische hebzucht. Hoe lang kan dit allemaal nog doorgaan? hoor ik menigeen verzuchten. Het lijkt er steeds meer op dat het einde van de wereld nabij is. In de Bijbel wordt ook op allerlei plekken gesproken over de eindtijd – bijvoorbeeld in het boek Openbaring – en die gaat dan met de meest verschrikkelijke en wonderlijke natuurverschijnselen gepaard. Maar zo wordt er dan ook steeds weer aan toegevoegd, hoe erg het ook allemaal wordt, het gaat niet buiten de God van hemel en aarde, de Allerhoogste of de Eeuwige zo Hij ook wel wordt genoemd, om. Vrees niet, word niet bang want Hij is de Alfa en de Omega, het begin en het einde, de God die er is, was en zal zijn en die in stand houdt al wat liefde heeft gebouwd. Ik ben op het ogenblik een mooi boek aan het lezen van Jan Rotmans. Het heet Verandering van tijdperk, Nederland kantelt (Boxtel, 2014). Je kunt de tijd waarin we leven beschouwen als een tijdperk vol met veranderingen, maar volgens Jan Rotmans is dat veel te zwak uitgedrukt. Wat we nu meemaken is een veel ingrijpender proces van totale verandering, we gaan zelfs een heel nieuw tijdperk tegemoet, de oude orde voldoet niet meer en we gaan over naar een heel nieuwe orde, een heel nieuwe manier van denken, doen, geloven en dat gaat niet zomaar. De samenleving, de economie en de machtsverhoudingen zijn allemaal aan het verschuiven en dat roept heel veel weerstand op bij degenen die het in de oude orde voor het zeggen hadden en dus zaaien ze overal onrust, chaos, dood en verderf. Heel veel zekerheden storten in en dat moet ook, want anders kan de nieuwe orde niet doorbreken. Rotmans geeft talloze voorbeelden waaruit blijkt dat er al lang op grote schaal en met succes aan die nieuwe orde wordt gebouwd. En dan blijkt steeds weer, dat het altijd draait om waarden van menselijkheid, liefde, verbinding enzovoort, waarden die je niet van bovenaf dwingend kunt opleggen, energieën die je niet kunt afdwingen en die alleen maar door ze van onderop met elkaar te delen van waarde worden in de concrete werkelijkheid van het vaak rauwe en harde dagelijkse leven. Jazeker, het spant er om op het moment en er is een hoop ellende dat we elkaar aandoen en je kunt je afvragen hoe lang de oude orde het nog uithoudt en of we er met z’n allen niet in de heftige strijd die op alle fronten gaande is aan onderdoor zullen gaan. Maar vergeet niet dat dit maar één kant van de medaille is. Bezie de huidige tijd en de ontwikkelingen daarin ook eens in het licht van de eeuwigheid en de Eeuwige, de Allerhoogste die nooit laat varen het werk dat zijn hand begon en die zegent alles wat wordt gedaan met liefde, tot eer van Hem en tot heil van elkaar – de ander en jezelf. Op die manier wordt ons toekomstperspectief al een stuk hoopvoller! Het rouwproces Wat heb je hier nu aan als je middenin een rouwproces zit, als je helemaal niet met de wereld en alle ellende daarin bezig bent en genoeg hebt aan je eigen sores? Nou toch wel iets lijkt me. Zoals de atomen zijn verbonden met de planeten, het hele kleine met het hele grote, zo is ook de God van hemel en aarde in liefde verbonden met het hele grote en het hele kleine. In het boek Openbaring wordt Hij de Alpha en de Omega genoemd, de eerste en de laatste letter van het Griekse alfabet, zeg maar de a en de z van ons alfabet. Maar niet alleen in de taal staat Hij aan begin en einde, ook in de tijd: de God die er is, was en zal zijn. In de Psalm die we hebben gelezen staat Hij borg voor het voortbestaan van de hele wereld. En zelfs al verheffen zich de oerwateren – het aloude symbool van de dood – toch troont ver boven haar geraas de Allerhoogste in de hoogste hemelen. De Schepper van alle zonnestelsels bij elkaar bekommert zich ook om jou en mij en zal ons opvangen voorbij de grenzen van de tijd, voorbij de grenzen van de eeuwigheid, in dat land van louter licht en liefde dat wij met ons oude bewustzijn dood noemen, maar waarvoor we in ons nieuwe bewustzijn geen angst meer kennen. Wat over blijft is enkel vertrouwen, oervertrouwen, liefde, verbinding en harmonie. Hier en nu en daar en dan. Het land van louter licht en liefde. Wat is het fijn om erop te kunnen vertrouwen dat je dierbare om wie je rouwt daar is opgevangen, zijn of haar reis rustig kan vervolgen in een heel nieuwe werkelijkheid, misschien wel dingen leert die hier nog zijn blijven liggen, en in ieder geval van betekenis blijft. Dan blijf je in liefde met hem of haar verbonden en met die liefde kun je aan je eigen leven in het hier en nu op een nieuwe manier kleur geven. Best moeilijk, maar met die mooie liefdevolle energie van Boven die ook jou opvangt als het leven moeilijk is, toch te doen. En misschien ga ook jij wel in de nabije toekomst heel nieuwe dingen leren en doen die je altijd al hebt willen doen, maar waar nog steeds niets is van gekomen. Ons leven gaat ook door, en onze taak in het hier en nu is nog niet klaar. Er is nog veel te doen voordat ook wij de grenzen van de tijd zullen passeren. En de Eeuwige zal je daarin bijstaan en helpen waar Hij maar kan. Want Hij is niet alleen de God van het hele grote, maar ook van het hele kleine, van jou en mij. Licht in de duisternis De herinnering aan een overledene is nooit alleen maar positief. Geen mens is volmaakt en daarom zal ook jouw dierbare zijn of haar fouten, makken en falen in het leven hebben gekend. Maar als je hem of haar met liefde kunt loslaten omdat je weet dat het goed is aan gene zijde, dan blijf je ook in liefde met hem of haar verbonden. Dan kun je rustig loslaten wat niet goed was en verder gaan met wat wel goed was. Zo blijft je dierbare om wie je rouwt van betekenis. Voor je zelf omdat zijn of haar liefdevolle energie je blijft voeden en voor de ander omdat juist die liefdevolle energie door jou heen blijft stralen en een zegen zal zijn voor iedereen in je omgeving met wie je je verbonden voelt – kinderen, kleinkinderen, familie, vrienden, kennissen, enzovoort en zo verder. Oude diepe wonden worden geheeld, nieuwe liefdevolle energie wordt gedeeld, kortom het leven wordt goed omdat de hemel mij begroet. En het licht zal stralen in de duisternis, tot aan de einden der aarde, tot in het diepst van je hart. Voorbeden Lieve God, wij danken U, dat we bij U terecht kunnen met ons gemis, opstandigheid, verdriet, onzekerheid, eenzaamheid en al die andere verwarrende gevoelens en stemmingen die bij ons naar boven komen als we rouwen. Maar ook danken we U we voor de steun van zoveel mensen dichtbij en ver weg die in ons rouwproces om ons heen zijn komen staan. En Heer, wij vragen U: geef innerlijke rust, vertrouwen en vrede in ons hart die alleen U kunt geven, de vrede die alle verstand te boven gaat. Leer ons om op een nieuwe manier in het leven te staan nu die ander er niet meer is en geef ons een beetje zin terug in het leven. Geef mensen met wie we de toekomst met nieuwe moed en op een liefdevolle manier kunnen instappen en geef ons zicht op de taak die ons nog op deze aarde wacht. Maak van ons eenzame rouwproces een liefdevol leerproces. Wees met Uw kerk waar ook ter wereld. Dat zij een warme gemeenschap mag worden waarin mensen weer tot hun recht komen en worden opgevangen als het leven moeilijk is. Heer maak ons bewust in deze tijd van individualisme, terreur, onzekerheid en culturele wanhoop van de vaste grond die U aan Uw schepping hebt gegeven en die altijd zal blijven bestaan in leven en in sterven en tot in alle eeuwigheid. Wees ook met ons in de stilte. Hoor ons, vooral als het ons moeilijk valt om woorden te vinden. Vul ons met Uw warmte en met Uw liefde. Laat het een werkzame kracht worden in ons leven. Stil gebed  Onze Vader Ik zou het leuk vinden als je op de gedachten in deze preek of in andere preken wilt reageren. Op de vaste pagina’s Preken vind je overzichten van alle op dit weblog gepubliceerde preken, die je vervolgens elk afzonderlijk kunt aanklikken.

Oogsten

Thema: ontvangen en geven Bijbellezingen: Leviticus 19,1-2 en 9-18 Marcus 12, 28-34 Preek Dankbaarheid? Oogstdienst. Een mooie aanleiding om stil te staan bij alles wat we weer in het afgelopen jaar hebben mogen oogsten, voor alles wat we hebben ontvangen als loon naar werken, maar ook voor dat waar we niets voor hebben hoeven doen. En dan blijkt dat er vele redenen zijn om echt dankbaar te zijn. Er is zoveel dat je leven kleur heeft gegeven in het afgelopen jaar. En tegelijkertijd komt er ook van alles in je op dat is mislukt, dat je hebt verloren, tegenslagen, ongeluk dat je heeft getroffen, moeilijkheden, verwarring in je leven die je maar niet te boven komt. Dankbaarheid, jawel een dure – religieuze – plicht misschien, maar voel ik me wel echt zo blij en dankbaar? Hoe kom je dan van een sombere bloedeloze plichtsbetrachting in een echt doorleefd gevoel van blijdschap en tevreden dankbaarheid? Ik denk dat het te maken heeft met hoe we de dingen waarnemen en ook met een soort van grondgevoel over hoe we ons eigen leven interpreteren. Ontvangen en geven Het sleutelwoord is hier volgens mij bewustwording van alles wat je ontvangt, vooral dat waar je zelf niets voor hebt hoeven doen. Daar gaat de regelgeving in Leviticus ook over lijkt me. Wanneer je de graanoogst binnenhaalt, oogst dan niet tot de rand van de akker en raap wat blijft liggen niet bijeen. En wanneer je bij de wijnoogst druiven plukt, loop dan niet alles nog eens na en raap niet bijeen wat op de grond is gevallen, maar laat het liggen voor de armen en de vreemdelingen. Ik ben de Heer jullie God. Ofwel wees goed voor de vreemdelingen, de rechtelozen en gewoon voor hem en voor haar met wie je het leven op allerlei manieren deelt. Wees daarbij niet partijdig of haatdragend, maar blijf je bewust van de liefdevolle bedoelingen van de Heer als een soort van dragende grond voor alles wat je doet. Kortom heb je naaste lief als je zelf en God boven alles. Want Ik ben en blijf de Heer jullie God. Achter dit alles zit allereerst het collectieve besef in de hele Bijbel dat het volk Israël lange tijd een rechteloos slavenvolk was in Egypte en ook in Babel en dat ze steeds weer door de Allerhoogste uit die toestand zijn bevrijd. Ze begrijpen dus heel goed wat het is om arm en rechteloos te zijn en ze worden dan ook steeds weer opgeroepen om mensen te helpen die in een soortgelijke toestand in het hier en nu verkeren. Dat is niet alleen een dure morele plicht, behandel de ander zoals je zelf graag behandeld wilt worden, maar je word er ook gewoon een positief ingesteld en blij mens van door zo in het leven te staan. Het is namelijk van meet af aan de bedoeling dat we het samen goed hebben en niet dat we elkaar de hersens inslaan, afknijpen waar het maar kan, of het leven zuur maken. Maar er zit ook nog iets anders achter de regelgeving die bestemd was voor het volk van God in de Bijbel. En dat is het besef, dat het leven niet ons eigendom is waar we maar mee kunnen doen wat ons in de kop knalt. Dan reduceer je alles tot je eigen wil en dat gaat een keer fout, goed fout, zoals we op het ogenblik aan alle kanten merken. In alles je eigen zin doordrammen werkt niet. Daar moet verandering in komen. Hoe? Door oog te krijgen voor wat we allemaal gratis voor niks krijgen aangereikt. De grond onder onze voeten, de zuurstof in onze longen, een goed – of misschien wat minder goed – functionerend lichaam, de vitaliteit en groeikracht in de natuur, de werklust in onze geest, de gezins- familie- dorps- of wijkgemeenschap waarin we opgroeien, de scholing waarmee we een zinvol beroep kunnen uitoefenen, de cultuur die ons van alles aanreikt, de geloofsgemeenschap die ons zin en betekenis voor het leven en een liefdevolle verbinding met de geestelijke wereld aanreikt, en zo verder en zo voort. Niemand kan dat allemaal in z’n eentje organiseren, niemand kan daarop alleenrecht laten gelden. We hebben het allemaal gratis voor niks in de schoot geworpen gekregen en daarom past een beetje bescheidenheid en heel veel dankbaarheid ons mensen meer dan heerszucht en zelfgenoegzaamheid. Verantwoordelijkheid ook om dat allemaal op een goede en liefdevolle manier te gebruiken. En vanuit die intentie ga je goed doen voor de ander, voor de minste nog het meest. Met die levenshouding leidt het bewustzijn van wat je allemaal hebt ontvangen tot een soort basisgevoel van overvloed en wordt geven delen, het samen goed hebben. De gastvrije gemeente Die levenshouding is zeker niet vanzelfsprekend. Het is ook echt niet gemakkelijk om de dankbaarheid voor alles wat je hebt ontvangen vast te houden als je net je man, je kind of dierbare vriend hebt verloren aan de dood of aan het leven. Om nog maar te zwijgen van de psychische nood en verwarring bij veel mensen die gebukt gaan onder de onoplosbaarheid van al die problemen in de wereld, of aan de onvervulbaarheid van al die legitieme intieme verlangens die mensen in het diepst van hun ziel blijven koesteren en die hen tegelijkertijd bang maken. Zeker er is een enorme strijd gaande op aarde en in de hemelen tussen de donkere en de lichte krachten, tussen haat en vijandschap aan de ene kant en liefdevolle verbinding aan de andere kant. En die strijd kan niemand van ons in z’n eentje beslechten. Maar wat wel in die strijd van levensbelang is, dat we vast houden aan dat oervertrouwen en dankbaar blijven voor alles wat we ontvangen. Van meer dan levensbelang is het, dat we vasthouden aan liefdevolle verbinding met de Allerhoogste – de God der goden, de God van alle melkwegstelsels bij elkaar – en dat we Hem elke morgen weer bedanken voor de nieuwe dag die Hij ons geeft, voor de positieve energie waarmee Hij ons helpt om die dag op een zin- en betekenisvolle manier te vullen. Van universeel belang is het dat er in de chaotische duisternis in en om ons heen er eilandjes van rust, reinheid en regelmaat zijn, waar de Heer Zijn Zegen geeft omdat daar de liefde de scepter zwaait. Iedereen vaart daar wel bij, de minsten nog het meest. Je weet niet half hoe groot het verschil is dat deze eilandjes maken voor onze werkelijkheid als geheel. Denk daar nooit te klein over. Ik denk dat het de belangrijkste opdracht voor de gemeente van Christus in deze tijd is om zo’n eilandje te zijn. Oervertrouwen, dat de Heer ons vasthoudt in leven en sterven. Angst voor de dood verandert in nieuwsgierigheid naar die nieuwe vorm van bewustzijn voorbij de grenzen van de tijd. Het kwaad weten we overwonnen door kruis en opstanding, Jezus leeft en wij met Hem. De naaste is net zo belangrijk als wij zelf en de minstbedeelden zijn welkom in ons midden. In ieder geval willen we gastvrij zijn voor iedereen die ons pad kruist in woord en daad. Het mooie van de diaconie – ook onze diaconie – is dat zij de daad bij het woord voegt en de randen van de oogstvelden leeg ruimt ten behoeve van hen die dat nodig hebben. Is het niet prachtig wat hier allemaal voor in de kerk ligt. Het tastbare teken dat we ons geloof serieus nemen, een eilandje willen zijn van rust, liefde en echte doorleefde dankbaarheid voor alles wat we gratis voor niks ontvangen, voor de overvloed in ons leven waar we graag iets van afstaan, ja zelfs voor die nieuwe interpretatie van onze eigen leefomstandigheden als overvloed in plaats van schaarste. En de Schriftgeleerde zei tegen Hem: Inderdaad meester, wat u zegt is waar: Hij alleen is God en er is geen andere God dan Hij en hem liefhebben met heel ons hart en met heel ons inzicht en met heel onze kracht en de naaste liefhebben als ons zelf betekent veel meer dan alle brandoffers en andere offers. En Jezus vond, dat hij verstandig had geantwoord en zei tegen hem: U bent niet ver van het Koninkrijk van God. Amen Voorbeden Lieve God, Wij danken U voor Uw nabijheid als eeuwige inspiratiebron voor ons liefdevol handelen, denken, doen en geloven. Dank dat U ons de energie geeft om niet bij de pakken neer te gaan zitten als het leven moeilijk is, maar altijd weer nieuwe perspectieven geeft op een zin- en betekenisvol leven en ook de kracht om daar handen en voeten aan te geven. Op heel kleine schaal en in het hier en nu, maar o zo belangrijk. Laat ons zien Heer hoe belangrijk het is voor ons zelf en voor de wereld om ons heen om ons geloof serieus te nemen en in de werkelijkheid in woord en daad te laten stralen. En laat wat wij weggeven – voedsel, speelgoed – goed terecht komen en tot zegen zijn voor wie dat nodig heeft.. Wij danken U lieve God voor alles wat we van U hebben mogen ontvangen in het afgelopen jaar om het leven goed te maken. Wees daarom met een ieder van ons voor wie dat leven moeilijk is en niet vanzelfsprekend goed. U kent ons beter Heer dan wij ons zelf kennen. Daarom vragen wij U: wees met ons als wij stil worden voor U. Kom in ons hart en bid voor ons Heer Jezus. En als de woorden niet komen, laat dan de vredige stilte van Uw Heilige Geest de boodschapper zijn van Uw liefdevolle wil voor een ieder van ons. Spreek Heer, Uw gemeente hoort. Stil gebed Onze Vader Ik zou het leuk vinden als je op de gedachten in deze preek of in andere preken wilt reageren. Op de vaste pagina’s Preken vind je overzichten van alle op dit weblog gepubliceerde preken, die je vervolgens elk afzonderlijk kunt aanklikken.

Ziende blind

Thema: Over de beperktheid van onze waarnerming Bijbellezingen: Jesaja 59,9-21 Marcus 10, 46-52 Overdenking Ziende blind? Een mens kan ziende blind zijn. Ik vind dat die toestand in het profetenboek Jesaja prachtig wordt beschreven. ‘Het recht blijft ver van ons, de gerechtigheid is voor ons onbereikbaar. We hopen op licht maar het is duister, op een sprankje licht maar we dolen in het donker. We tasten als blinden langs de muur, we tasten rond als iemand die niets kan zien. Op klaarlichte dag struikelen we alsof het schemert, in de kracht van ons leven lijken we dood [ ] … we zijn afvallig van onze God, we zijn belust op bedrog en onderdrukking, zwanger van leugens brengen we onwaarheid voort. Het recht is verdrongen en de gerechtigheid blijft ver van ons, de waarheid struikelt op straat en de oprechtheid krijgt nergens toegang. Zo laat de waarheid verstek gaan en wie het kwaad wil mijden, wordt uitgebuit.’ Aan het woord is Trito-Jesaja zo hij wel wordt genoemd, de derde Jesaja die schrijft als het volk Israël na 70 jaren ballingschap in Babel naar Jeruzalem is teruggekeerd. De wederopbouw gaat moeizaam, het leven daar op de ruïnes van de eens zo machtige en prachtige stad is niet leuk en iedereen gaat in de dagelijkse strijd om te overleven voor het eigen hachje. Het gevolg is bedrog en onderdrukking, leugens en onwaarheid, en als je al eens goed wil zijn voor iemand anders word je direct uitgebuit. We hopen op licht maar tasten in het duister. Op klaarlichte dag struikelen we alsof het schemert, in de kracht van ons leven zijn de knieën slap en lijken we wel dood. Ziende blind dus. Waarom? Omdat men niet verder kijkt dan de neus lang is en dan zie je niet veel meer dan een dichte mist, schemering, kwade bedoelingen, onrecht, struikelende waarheid en uitbuiting. Okay die zijn dan ook echt aan de orde van de dag daar in Jeruzalem zo vlak na de ballingschap, maar als je niet meer ziet dan dat, dan is je blik-veld wel erg beperkt en het leven weinig hoopvol. Zo kruip je steeds verder in je schulpje, kwijn je weg in je eigen ellende en de ellende die om je heen raast. Alle hoop vervliegt, eenzaam in je schulpje, ziende blind. Blind voor wat? Wat zou je kunnen zien als de schellen van je ogen vallen en je verder kijkt dan de mist, de schemer, de duisternis van leugen en bedrog. In de eerste plaats natuurlijk dat dit niet het leven is dat de Schepper voor zijn volk had bedoeld. En Hij zal dan ook in z’n eentje de toestand herstellen, het kwaad straffen, diepe wonden genezen en de rechtelozen recht verschaffen. En zo krijg je dus ook zicht op een leven vol van genade en gerechtigheid, zicht op het heil van het hele volk, de hele geloofsgemeenschap, waarvoor de Allerhoogste garant staat. Ook al treden we zijn goede bedoelingen met voeten en kijken we niet verder dan onze neus lang is, Hij gaat zijn liefdevolle wil gewoon doorzetten en dat heil gaat de hele gemeenschap ervaren. Dat is het tweede inzicht dat Trito-Jesaja ons aanreikt voorbij de mist, het schemer, de duisternis van leugen en bedrog, onrecht en zelfverrijking. Het gaat hier om het heil van de hele gemeenschap, de hele mens, in liefdevolle verbinding met de God der vaderen, die Zijn verbond met hen nu weer vernieuwt voor alle komende geslachten. Mijn liefdevolle Geest zal niet van jullie wijken. Van nu af tot in eeuwigheid – zo zegt de Heer. Oervertrouwen en genezing Het lijkt er dus op, dat we worden opgeroepen om in geloof en met oervertrouwen de beperktheid van onze waarneming op te heffen en verder te kijken dan onze neus lang, door de mist en de duisternis het heil te gaan zien dat we met elkaar mogen delen. Als mens zijn we veel meer dan alleen onze ogen en het inzicht dat zij voeden. Bouwkunde, wiskunde, techniek, allemaal heel belangrijk, maar het is maar een deel van waar we allemaal toe in staat zijn. De oren spelen ook een belangrijke rol. Taal en muziek geven ons de mogelijkheid om echt samen te zijn, te communiceren, dingen te delen, harmonie te ervaren, muziek te maken te zingen enzovoort. Allemaal heel belangrijke activiteiten die de gemeenschapszin bevorderen. Trouwens ons hele lichaam brengt ons nog weer heel andere inzichten. We kunnen tasten, ruiken, proeven, dansen, bewegen, spelen in de ruimte en ga zo maar door. En ook is er nog zoiets als intuïtie waarmee je aanvoelt hoe het tussen mensen is gesteld en toe gaat. Een belangrijk inzicht voor je relaties, vriendschappen en de omgang met je dierbaren. Als je nu alles op één inzicht gooit, bijvoorbeeld de wiskunde en de techniek en daarmee je hele leven kleurt en macht mee uitoefent over anderen – waar we in het westen nogal een handje van hebben – dan is je blikveld wel heel beperkt. Eigenlijk doe je onrecht aan al die andere zintuigen die we ook hebben en die heel andere soorten inzicht voeden, die weer heel belangrijk zijn om je een heel mensen te voelen met innerlijke vrede en dienstbaar aan de liefdevolle gemeenschapszin. Als we dus verder kijken dan beperkte visie van wiskunde en techniek, dan komt de hele mens in beeld en de gemeenschap waarvan hij of zij deel uitmaakt en liefdevol dienstbaar aan is. Zo krijg je weer zicht op het heil dat bedoeld is voor het hele volk en niet alleen maar voor mij alleen. Een ideaalbeeld, zeker en je kunt je afvragen hoe realistisch dit beeld is en ook echt verwezenlijkt kan worden. Natuurlijk, het kwaad, mist en duisternis, onrecht en uitbuiting hebben diepe wonden geslagen, die het vertrouwen compleet de grond in kunnen boren. Logisch dat je dan in je schulpje kruipt en er niet meer uitkomt. Maar het hoeft niet. De blinde Bartimeüs waarover de evangelist Marcus vertelt doet dat in ieder geval niet. Hij schreeuwt het uit, tot twee keer toe, ‘Zoon van David heb medelijden met mij!’. En Jezus verbindt de genezing van Bartimeüs’ blindheid aan zijn geloof. Je geloof heeft je gered. Geloof in wat? Geloof in te kunnen zien dwars door mist en duisternis, onrecht en uitbuiting heen en heil te verwachten van de Allerhoogste, genade en recht, geloof in onafhankelijk en betekenisvol deel uit te kunnen maken van een bloeiende geloofsgemeenschap, geloof in het verbond van de God der vaderen van nu af aan tot in eeuwigheid. Dat alles leeft tot in de diepste krochten van Bartimeüs’ ziel. Hij was niet ziende blind. Nee, al was hij blind aan zijn ogen, toch was hij bijna helderziend in zijn geloof. En dat geloof heeft hem gered. Dat oervertrouwen heeft hem op de been gehouden en leidt nu tot zijn genezing. Met dat oervertrouwen kon Bartimeüs kijken voorbij zijn eigen beperkingen en zag eerst als in een visioen en daarna ook in werkelijkheid het Koninkrijk van God, het rijk van vrede en gerechtigheid, waar ook hij deel van mocht zijn. Zo werd hij weer een heel mens, diep verbonden met God en de gemeenschap. De bloeiende geloofsgemeenschap Geen mens is volmaakt en niemand groeit in perfecte harmonie op. Iedereen loopt wel eens of ergens diepe of minder diepe wonden op, waardoor het zelfvertrouwen een deuk krijgt of het vertrouwen in de mensheid. Het kan nog erger als je je oervertrouwen in de goede afloop der dingen verliest en je daardoor zo in je schulpje kruipt dat je wereld wel heel erg klein en beperkt wordt. Weet dan dat er een God is die zijn liefdevolle wil gewoon doorzet, je weer geloof geeft waarmee je verder kijkt dan je eigen beperkte werkelijkheid en je zicht krijgt op licht en heil, recht en vrede. Met dat geloof, oervertrouwen omarm je, verzorg je je diepe wonden met liefde en komen er sprankjes licht in de duisternis, de mist verdwijnt en de gemeenschap komt weer in beeld. Een bloeiende geloofsgemeenschap met ieder zijn of haar eigen verantwoordelijkheden is een zegen waarover je niet klein genoeg kunt denken. Genade, dankbaarheid, blijdschap en vrede zijn haar deel. Tot eer van de God der goden, en tot heil van iedereen die ons pad kruist. Voorbeden Lieve God, Wij danken U voor Uw Geest waarmee U met ons verbonden blijft en ons draagt, staande en in beweging houdt als het leven moeilijk is. Dank U wel Heer dat het werk in Uw gemeente gewoon doorgaat en dat we Gerda hebben mogen bevestigen in het ambt van ouderling. Zegen haar en een ieder van ons bij al het werk dat we doen in de gemeente van Christus tot eer van U en tot zegen van de ander en van onszelf. Wek in ons de geest van compassie, het echte meeleven in woord én daad met de ander die het om wat voor reden dan ook moeilijk heeft. Laat bij alles wat we doen woord én daad één zijn en vergeef het ons als dat niet altijd lukt. Wees met een ieder van ons voor wie het leven niet meer leuk is, die gebukt gaan onder zorgen, onverschilligheid, gebrek aan echte aandacht of waardering, degenen die ziek zijn of eenzaam, zij die rouwen, psychisch in de war zijn of verdwaald in de warboel van de tijd. Lieve God geef kracht naar kruis en nieuwe bodem onder de voeten waar dat maar nodig is. Wees daarom ook met ons als wij stil worden voor U. Geef vrede Heer, Uw vrede in ons onrustig hart. Stil gebed Onze Vader Ik zou het leuk vinden als je op de gedachten in deze preek of in andere preken wilt reageren. Op de vaste pagina’s Preken vind je overzichten van alle op dit weblog gepubliceerde preken, die je vervolgens elk afzonderlijk kunt aanklikken.

Verzoening

Thema: naar een nieuw mentaliteit van ‘ontvangen en geven’ in plaats van ‘geven en nemen’ Bijbellezingen: Deuteronomium 15, 1-11 Marcus 10, 17-31 Overdenking Wereldwijde verzoening? Er zijn twee uitspraken die mij de laatste tijd nogal bezig houden. De eerste las ik in een interessant boek over verschillende dimensies in het heelal. Daar werd gezegd: we gaan met z’n allen door een diep dal naar een wereldwijde verzoening. De tijd is er nu rijp voor, dat staat te lezen in de unieke stand van sterren en planeten van dit moment. De tweede uitspraak is die van Jezus, die we in het Evangelie van Marcus hebben gelezen: het is gemakkelijker voor een kameel om door het oog van de naald te komen dan voor een rijke om het Koninkrijk van God binnen te gaan. Bij mensen is dat laatste onmogelijke, maar niet bij God want voor God is alles mogelijk. Het lijkt een onoplosbare paradox, een onverzoenlijke tegenstrijdigheid, en toch biedt Jezus een oplossing. Maar hoe zou dat dan ooit werkelijkheid kunnen worden? Ik bedoel het gaat hier om behoudzucht, niet alleen in de sfeer van geld en materie, maar ook in de sfeer van zekerheid, veiligheid, oervertrouwen, die de verschillende godsdiensten zeker willen stellen en behouden. En dat leidt weer tot heel veel onverzoenlijkheid en al die godsdienstoorlogen. Overal chaos op het moment, eindeloze vluchtelingenstromen, en heel veel leed bij vreemdelingen dat de fatsoenlijke burgerij in Europa tot op het bot verdeelt. Hoezo wereldwijde verzoening? Het lijkt er in de verste verte niet op. Het sabbatsjaar In het eerste testament, de Hebreeuwse Bijbel of Oude Testament, wordt regelmatig over het sabbatsjaar gesproken en in het verlengde daarvan het jubeljaar. Elk zevende jaar moeten de akkers braak liggen, rust krijgen en schulden worden kwijtgescholden, zodat de gemeenschap weer met een schone lei kan beginnen. En na zeven sabbatsjaren, in het vijftigste jaar dus, gaat dit hele verhaal nog een stapje verder. Dan moet ook de grond die door de minder bedeelden uit de familie of stam is verspeeld door de welgestelden worden teruggekocht en aan de oorspronkelijke eigenaren worden teruggeven. Hier zit een hele mooie gedachte achter natuurlijk en wel deze: egoïstische behoudzucht brengt helemaal niks, verbindende liefde daarentegen laat de gemeenschap bloeien. En dan gaat het niet alleen om geld, maar nog veel meer om nieuwe perspectieven, nieuwe kansen, nieuwe eigenwaarde, een nieuw zelfbeeld ook dat opgaat in, dienstbaar is aan en zin en betekenis krijgt uit een veel groter geheel dan het eigen individuele ik. Elk zevende jaar word je hier niet alleen aan herinnerd, maar wordt het ook gewoon werkelijkheid in de harde economische praktijk van het concrete dagelijkse leven. Die wordt door een liefdevolle geest anders ingericht en gevuld met medemenselijkheid en compassie. Schulden worden kwijtgescholden, rechtelozen worden bevrijd uit hun onmacht, harde tegenstellingen vinden verzoening in de liefdevolle verbinding van een bloeiende gemeenschap. Let wel: lichaam en geest zijn hier geen gescheiden werelden maar vormen samen een onlosmakelijke eenheid. Het materiële welzijn kun je niet los zien van de gemeenschap, de natuur en de Schepper die alles heeft gemaakt en in stand houdt. Een beetje bescheidenheid en dankbaarheid voor alles wat je in je leven hebt gekregen om in je levensonderhoud te voorzien is dus op z’n plaats. En ook het besef, dat het niet altijd even goed gaat en je dus kunt begrijpen dat mensen in de problemen kunnen komen en geholpen moeten worden. Deel ruimhartig vanuit je overvloed en de Heer zal je zegenen in alles wat je doet en onderneemt. Want je kunt het alleen maar samen goed hebben. Zo had de Schepper het bedoeld. En dat besef is het volk van God vanaf het begin met de paplepel ingegoten. Afhankelijk van bezit Maar waarom is dit hele simpele gegeven zo moeilijk te realiseren? Waarom hangen we zo aan ons bezit, zekerheid, sociale veiligheid, levensstandaard, religie, dat de rechteloze ander, de weduwe, de wees, de vreemdeling er nauwelijks nog een plek in wordt gegund? Natuurlijk de balans is zoek geraakt. Zo’n sociaal bewogen en met compassie gevuld leven is te realiseren binnen een klein en overzichtelijk stamverband, hoewel het daar ook echt niet vanzelfsprekend en gemakkelijk te realiseren is. Maar op het ogenblik wordt de hele wereldbevolking door elkaar gehusseld en is er van enig verband waar je nog op kunt vertrouwen of een beetje zekerheid aan kunt ontlenen geen enkele sprake meer. En dus wordt iedereen volledig op zich zelf teruggeworpen. Ik heb het niet over de meedogenloze zichzelf verrijkende criminelen, die overal hun slag slaan in deze wereld van onrust, angst en verharding. Nee ik heb het over de fatsoenlijke burgerij, die het ook niet meer weet en min of meer wanhopig probeert nog een soort van balans vast te houden tussen geven en nemen in het eigen leven. Maar om deze balans gaat het absoluut niet in de Bijbel, niet in Deuteronomium en ook niet in Marcus, de Bijbelteksten waar we ons vandaag over buigen. Het oog van de naald, daar krijg je geen kameel door heen. Okay in Jezus’ tijd ging het hier om een klein deurtje in de stadspoort waar je ‘s nachts nog door heen kon als de grote poort gesloten was. De kamelen moesten buiten blijven, want die waren te groot voor dat deurtje. Maar stel je maar eens het oog van een stopnaald voor, daar krijg je nog moeilijker een kameel door heen dan door zo’n klein deurtje. Zo moeilijk is het voor een rijke om van z’n bezit los te komen en helemaal te gaan voor het welzijn van de ander, van het geheel. Het lijkt er op, dat we worden opgeroepen om zonder ophouden veel meer te geven dan we nemen, maar is dat eigenlijk wel zo? Wat bedoelt Jezus toch als hij zegt, dat onmogelijk op te lossen paradoxen toch iets opleveren, omdat voor de Allerhoogste niets onmogelijk is? Dat we misschien wel met z’n allen als door het oog van een stopnaald gaan op weg naar een wereldwijde verzoening, waarin iedereen er mag zijn en we het samen goed hebben. Van ‘geven en nemen’ naar ‘ontvangen en geven’ We zitten volgens mij wel in een diep ingrijpende overgangsperiode, waar we maar heel moeilijk doorheen komen. In ieder geval worden we allemaal bepaald bij onze beperkte zekerheden of die nu sociaal, economisch, religieus, cultureel of hoe dan ook bepaald zijn. Rechteloze vluchtelingen, vreemdelingen, brengen een heel ander leefpatroon en mensbeeld binnen waardoor dat wat onveranderlijk leek gerelativeerd wordt en er wel degelijk heel veel verandert. Wat mij in ieder geval helpt om mezelf niet te verliezen in zo’n chaotische overgangsperiode waarin alles verandert, is om niet meer te denken in termen van ‘geven en nemen’, maar in termen van ‘ontvangen en geven’. Eigenlijk zijn zo’n beetje alle menselijke verhoudingen gebonden aan het denken in geven en nemen. Do ut des in het Latijn, ‘ik geef opdat jij geeft’. In de Maffia wereld worden alle bewezen diensten op een gegeven moment ‘betaald’ door opgeëiste wederdiensten. In de Nederlandse tv serie ‘Overspel’ speelt hetzelfde. Willem Steenhouwer zegt tegen de hoer Wendy: als jij mij helpt, dan help ik jou. Hoe? Zie af van je huwelijk met Björn en daar heeft zijn vader vast wel iets voor over – misschien wel een paar ton. De hebzucht wint het van de liefde. Wendy zoekt contact met de vader en eist 1 miljoen Euries. Materie en geest gaan een eigen leven leiden en dan heb je altijd te weinig. Je kunt op je klompen aanvoelen dat het dan fout gaat. Geven wordt nemen en leidt tot machtsposities op grond waarvan eisen gesteld gaan worden, ook als het gaat om het aantal vluchtelingen dat een stad of dorp moet opvangen. De vrucht is machteloze eenzaamheid, en wel voor iedereen in dit spel. Maar laten we nu eens denken in termen van ontvangen en geven. In de eerste plaats is liefdevol ontvangen veel moeilijker dan geven. Je geeft daarmee de ander namelijk de gelegenheid om goed te doen zonder dat je daarvoor een machtspositie verwerft op grond waarvan je iets kunt opeisen. In de tweede plaats hebben we in ons leven vele vele malen meer ontvangen dan we ooit zelf zouden kunnen produceren of weggeven. De zuurstof in je longen, het bloed in je aderen, de opvoeding van je ouders, de scholing tijdens je opleiding en ga zo maar door. Als je het zo bekijkt, word je bescheiden en dankbaar voor alles wat je hebt gekregen en vanuit die overvloed wil je graag delen wat je maar kunt met de ander. Natuurlijk tegen een eerlijke vergoeding, maar met een totaal andere intentie. De vrucht is diepe verbinding en het samen goed hebben. De basis is het oervertrouwen dat de Schepper ons daarbij zegent en helpt waar het maar kan. Kruipen we op deze manier door het oog van een stopnaald op weg naar wereldwijde verzoening en zelfs wereldvrede? Het zou zo maar kunnen. Want voor de Allerhoogste is niets onmogelijk en waar de Geest van liefde, verwondering en verbinding – die dwars door alle muren en bottlenecks heen gaat – een weg baant, daar volgt de rest van zelf. Wereldwijde verzoening! Het denken in termen van ontvangen en geven doet volgens mij iets heel bijzonders. Je denkt namelijk niet meer hoeveel kan ik terugeisen. Dat valt altijd tegen en je leeft je leven in een gevoel van schaarste, gebrek en teleurstelling. Nee je denkt nu: kijk toch eens hoeveel ik heb ontvangen, wat fijn om dat met de ander – wie dan ook – te delen. Wat fijn om te zien dat de ander iets kan met wat ik te bieden heb. Wat fijn om dat samen te beleven en er met elkaar steeds verder in te groeien. Op kleine schaal natuurlijk maar het werkt wel aanstekelijk. Om zo te transformeren, te veranderen naar een leven in overvloed – al is het door het oog van de naald – dat gun ik iedereen. Het wordt in ieder geval veel gemakkelijker en het geeft ook een diepe voldoening om je te verzoenen met je eigen lot en met de ander met wie je onenigheid hebt of die jou iets schuldig is. Het kan want voor de Allerhoogste, de Heer der heren, de God voorbij de goden die alle religies met elkaar verbindt, is niets onmogelijk. Amen Voorbeden Lieve God, Dank U wel, dat U in elk tijdsbestek en onder alle omstandigheden ons een riem onder het hart steekt, dat we altijd terug kunnen vallen op Uw goede bedoelingen en op Uw Geestkracht die ons helpt om die bedoelingen ook echt in ons leven te realiseren. In onze tijd van wereldwijde verwarring, geweld en chaos hebben we dat ook heel hard nodig en we danken U dat we uit de onuitputtelijke bron van Uw liefde mogen blijven drinken. Dank ook voor brood en wijn, die aan deze bron ontspringen om ons te voeden met de meest krachtige energie die er bestaat om onze weg door het leven te gaan. Wees met een ieder van ons voor wie het leven moeilijk is door ziekte, rouw, pijn, psychische nood en verwarring. Schijn met Uw warme glimlach in ons onrustig hart en geef innerlijke rust waar dat maar mogelijk is. We leggen dit alles in stilte voor U neer. Wees met ons in de stilte en doe ons de meest diepe geborgenheid ervaren, die U alleen ons kunt geven. Stil gebed Onze Vader Ik zou het leuk vinden als je op de gedachten in deze preek of in andere preken wilt reageren. Op de vaste pagina’s Preken vind je overzichten van alle op dit weblog gepubliceerde preken, die je vervolgens elk afzonderlijk kunt aanklikken.