Een zonnestraal

Thema: over idealen en de realisering daarvan Bijbellezingen: Jesaja 66, 10-14 Lucas 10, 1-20 Preek Een mooie middag op een inspirerende locatie Voormalig sanatorium ‘Zonnestraal’ gelegen op een prachtig landgoed in de Loosdrechtse bossen bij Hilversum was een paar weken geleden de locatie voor een bijzondere ontmoeting van drie mooie projecten. Twee ervan speelden zich af in Rotterdam, daar ging het over verslavingsproblematiek en achterstandswijken en één in Culemborg over etnische ontrust tussen Marokkanen en Molukkers. Het bedrijf dat deze ontmoeting had georganiseerd had mij ingehuurd om helemaal aan het eind, op de drempel, een inspirerend verhaal te houden. Ik moest met mijn verhaal de deelnemers van het event stimuleren om de nieuwe inzichten die ze in deze ontmoeting hadden opgedaan in het eigen project toe te gaan passen. En dat ondanks en midden in de weerbarstige werkelijkheid van ambtelijke molens, gesloten systemen, onwil om te veranderen en onbegrip waar ze steeds tegenaan knallen en die de idealen zo vaak om zeep helpen. Sanatorium ‘Zonnestraa’l Het voormalige sanatorium ‘Zonnestraal’ is een heel bijzondere locatie en op zich zelf al een bron van inspiratie. Er zit namelijk een prachtig verhaal aan vast. Rond 1900 hadden de diamantslijpers een groot probleem, een gezondheidsprobleem. Het stof en het slijpsel tastte namelijk de longen aan en tuberculose was dan ook beroepsziekte nummer één in de diamantslijperbranche. Er was nog een probleem en dat lag meer in de verslavingssfeer. Diamanten worden namelijk voor het slijpen in een diamanthouder op een koperen steeltje geplaatst. Die steeltjes braken regelmatig en dan is het afval. Maar wel afval met waarde. Elke week werd dat afval verkocht en omgezet in drank. Jan van Zutphen was iemand met een sociaal bewogen blik en hij zag dit hele gebeuren dan ook met lede ogen aan. Hij dacht dit moet veranderen. We moeten een doel stellen en daarbij de middelen zoeken om dat doel te realiseren. Het doel was snel gevonden – iets doen aan de tbc – en de middelen werden verschaft door de opbrengst van het koper afval – waarmee ook nog de alcohol verslaving werd aangepakt. De opbrengsten vloeiden in de kas van de Stichting ‘De Koperen Steel’ die daarmee echt aan het werk kon. Maar ze dachten verder. Stel nou, dat we uit het diamantslijpsel nog de zuivere diamantstof kunnen halen, dan zouden we nog veel meer met ons afval kunnen verdienen. Nou daarvoor werd aan de universiteit in Nijmegen een procedé ontwikkeld en daarmee heeft de stichting miljoenen verdiend. Met dat geld kon een landgoed worden aangekocht en een sanatorium gebouwd. Maar ze dachten nog verder. Voor de bouw van het sanatorium werd de architect Jan Duiker benaderd die was verbonden met een beweging in de architectuur die Het Nieuwe Bouwen werd genoemd. En dat deed Duiker ook: hij nam als standaard maat niet de meter maar anderhalve meter. Dat levert al een totaal nieuwe kijk op ruimte op, maar als je de ruimte anders beleeft dan ga je de tijd ook op een nieuwe manier beleven. Het sanatorium is dan ook heel ruim met heel veel glas, deur- en raamafmetingen die je niet gewend bent, deurklinken die lager zitten dan normaal, hier en daar een plafonnetje waartegen je je hoofd stoot als je er niet op bedacht bent. Je beweegt je in een ruimte waar je de tijd neemt om de ander echt te ontmoeten. Kortom, een prachtig gebouw met een bijzonder geschiedenis. Ik heb de mensen dan ook aangeraden om, als ze weer eens tegen logge onwillige structuren aanbotsen en hun idealen dreigen te verliezen, om dan terug te denken aan dit gebouw en z’n geschiedenis. Wat de echte bewogenheid van één man voor mensen met grote problemen niet allemaal teweeg kan brengen. Je houdt het op voorhand niet voor mogelijk en toch is het allemaal gebeurd. Het Messiaanse Rijk Jerushalajim stad van vrede. Ik ken geen stad die z’n naam zo weinig eer heeft aangedaan dan Jeruzalem. Stad van vrede? Stad van oorlog zul je bedoelen. In de drieduizend jaar van z’n bestaan is Jeruzalem altijd het toneel geweest van oorlog. Steeds weer maken allerlei religies, volken, staten aanspraak op het alleenrecht van die stad. Hoofdstad, de meest heilige plaats van Israël, heilige stad van de christenen, van de Islam, de Palestijnen. En allemaal willen ze de anderen eruit hebben. Vele malen verwoest en weer opgebouwd, opnieuw verwoest, en opnieuw gerestaureerd, van 1000 vóór Chr. tot in onze tijd toe. Ik denk wel eens als Jeruzalem een echte stad van vrede wordt, waar Joden, Christenen en Islamieten elkaar het licht in de ogen gunnen, dat dan het Messiaanse Rijk zal zijn aangebroken. Als daar de kinderen van Abraham samen en toch ieder op z’n eigen manier de Allerhoogste loven en prijzen, dat dan de Messias zich welkom weet. Jesaja heeft het aan het eind van de ballingschap in Babel gezien als belofte van God. Maar die belofte is nog steeds niet vervuld, dat ideaal is nog steeds niet gerealiseerd. Moeten we hem daarom maar overboord gooien. Nee, bedenk altijd wat de echte bewogenheid van één mens voor het lijden van anderen allemaal teweeg kan brengen. En dat gaat tot en met de totaal nieuwe beleving van ruimte en tijd, die we dan ook op een andere manier – met liefde in plaats van oorlog – gaan invullen. Zelfbeheersing basis van de liefde Iemand, ik geloof een oude Griekse filosoof, heeft eens gezegd: hij die zichzelf beheerst is sterker dan wie een stad inneemt. Door jezelf te beheersen, de opbrengst van gebroken koperen steeltjes aan een beter doel besteden dan aan alcohol, geef je ruimte aan de ander. Zo geef je de ander weer hoop op gezondheid, geloof in een betere wereld, zo komt er ruimte voor wederzijdse betrokkenheid, mag je weer mens zijn in een warme gemeenschap, ontvang en geef je liefde. Zelfbeheersing ligt aan de basis van de vrede en gerechtigheid waar we allemaal al zo lang reikhalzend naar uitkijken. Moeilijk, want als je dat kunt ben je sterker dan de generaal die een stad inneemt. Anders gezegd, de sterkste generaal is die generaal die geen oorlog voert, zichzelf beheerst en de stad niet inneemt en zo ruimte laat aan de mensen in de stad om te leven in vrede en lief te hebben met hartstocht. Iets daarvan klinkt ook door in het verhaal van Lucas. Jezus stuurt 72 leerlingen op pad met een boodschap. Neem niks anders mee dan je vrede en je innerlijke rust en deel die met wie het wil ontvangen. Dwing niks af, ga niet de strijd aan. Als men je niet ontvangt ga dan verder zonder morren en neem je vrede met je mee om die met anderen te delen die het wel van je willen ontvangen. Genees de zieken, eet wat je krijgt aangereikt, geef de mensen nieuwe moed, want het Koninkrijk van God komt er aan, is al onder ons als we zo met elkaar leven. Als we leven in liefdevolle verbondenheid zonder haat, oorlog en strijd, dan is dat het Messiaanse rijk. Ik vind het daarom heel opmerkelijk, dat de leerlingen bij hun terugkomst vooral vol zijn van hun strijd met de demonen. Maar daar ligt niet de kern, de essentie van het Messiaanse rijk volgens Jezus. Verheug je niet zegt hij dat de demonen zich aan je onderwerpen. Verheug je omdat je naam is opgetekend in de hemel. Verheug je dat je je mag koesteren en geborgen weten in de warme hand van de Eeuwige. Ga de strijd niet aan, maar deel je vrede, want daarin ligt je toekomst, daarin ligt de vervulling van het geloof, het Messiaanse rijk en de realisering van alle idealen die er mee verbonden zijn. Over het realiseren van idealen Het is zo mooi om te zien en te ervaren hoe mensen met een totaal verschillende achtergrond op een bijzondere locatie samenkomen en elkaar helpen om elkaars idealen om te zetten in een stukje werkelijkheid. Geen strijd, maar echte aandacht voor de ander. Gewoon omdat ze houden van mensen, begaan zijn met het lot van minderbedeelden, geloven in een betere wereld. En dat gebeurt allemaal gewoon in de samenleving van nu, onze samenleving waarin jongeren zich niet meer hun idealen laten afpakken, maar er met hun hele wezen echt voor gaan. En het gebeurt op veel grotere schaal dan we geneigd zijn te denken. De idealen die van oudsher zijn verbonden met het Christelijk geloof krijgen handen en voeten in de nieuwe generatie. Dat we daar als kerk ook aan mee mogen werken is helemaal prachtig. Ik denk dat het Messiaanse rijk in aantocht, sterker nog al onder ons is. Als we het maar willen zien en er naar handelen. Dan is het leven goed omdat de hemel mij begroet. In de kerk en daarbuiten. Amen. Voorbeden Lieve God, Dank U wel, dat het niet alleen maar kommer en kwel is in en om ons heen. Dank dat er zoveel mooie initiatieven in de samenleving bezig zijn vorm te krijgen en dat we daar ondanks alle ellende in de wereld ook oog voor mogen hebben. Heer wij weten heel goed dat we niet zelf op aarde het Messiaanse rijk van vrede en gerechtigheid kunnen bouwen, maar we willen er wel met Uw hulp graag aan meewerken. Dank Heer, dat we altijd bij U terecht kunnen als er zoveel tegenwerking en tegenkrachten zijn, dat we het liefst bijltje er bij neer zouden gooien en de idealen van het geloof voor gezien houden. Dank U wel dat U Jezus uit de dood hebt opgewekt en ons zo hebt laten zien dat Uw liefde sterker is dan alle machten en krachten die Uw goede bedoelingen proberen te verijdelen. Heer wij bidden U voor een ieder van ons die het moeilijk heeft met het leven. Geef kracht naar kruis, nieuwe perspectieven en nieuwe moed om de idealen die verbonden zijn met het geloof in concrete werkelijkheid om te zetten. Wees daarom met ons als wij stil worden voor U. Spreek Heer in ons hart, Uw gemeente hoort. Stil gebed Onze Vader Ik zou het leuk vinden als je op de gedachten in deze preek of in andere preken wilt reageren. Op de vaste pagina’s Preken vind je overzichten van alle op dit weblog gepubliceerde preken, die je vervolgens elk afzonderlijk kunt aanklikken.